«کوره‌پزی فخاری» در اصفهان مستعد تبدیل شدن به مکان گردشگری است

به گزارش سایت خبری مدارا؛ کارگاه کوره‌پزی مصالح ساختمانی عصر صفوی موسوم به «کارخانه فخاری» در جنوب شرقی میدان امام(ره)(نقش جهان) اصفهان واقع است و از آن در مقطع زمانی در گذشته بعنوان زورخانه (چهارسو مقصود) نیز استفاده می‌شد؛ به گفته کارشناسان، تکمیل مرمت و امکان بازدید عموم از آن می‌تواند برای گردشگران جذاب باشد.

به نوشته ایرنا؛ حسین مقصودی افزود: قدمت کوره‌پزی مصالح ساختمانی عصر صفویه به سال هزار هجری قمری در عصر حاکمیت شاه عباس صفوی باز می‌گردد و تکمیل مرمت آن با حمایت اداره کل میراث فرهنگی ضروری است.

وی ادامه داد: هرچند برای نخستین بار در هشتم دی ماه سال پیش، این مکان مورد بازدید اصفهان‌پژوهان، کارشناسان آثار باستانی و مرمتگران قرار گرفت ولی هنوز امکان بازدید عمومی از آن فراهم نشده است.

این فعال میراث فرهنگی خاطرنشان کرد: این کوره‌پزی در فرایند تحقیقاتی که برای مکان‌یابی نخستین پستخانه احداثی در شهر اصفهان صورت گرفت و در سال ۱۳۸۷ شناسایی شد.

وی افزود: در آن دوران برخی اسناد تاریخی حکایت از آن داشت که یک کوره‌پزی مصالح ساختمانی در مجاورت پستخانه در ضلع شرقی میدان نقش جهان قرار داشته است.

مقصودی اظهار داشت: شهر اصفهان در سال یک هزار هجری قمری و در عصر حاکمیت شاه عباس به پایتختی ایران برگزیده شد و از این رو دولتمردان تصمیم گرفتند «دولتخانه صفوی» را در یکی از باغ‌های سلجوقی به نام «نقش جهان» احداث کنند.

وی افزود: احداث بناهای تحسین انگیزی در باغ نقش جهان در آن طرح به اجرا گذاشته شد که تاکنون باستان‌شناسان و مورخان ابعاد مختلف آن را توصیف کرده‌اند ولی چیزی که در سایه ایجاد شکوه و عظمت مجموعه نقش جهان از دید محققان پنهان ماند، کارگاه کوره‌پزی مصالح ساختمانی عصر صفویه در مجاورت میدان نقش جهان بود.

مقصودی گفت: این بنا نقش مهمی در احداث میدان نقش جهان داشت زیرا مصالح مورد نیاز در نزدیکی میدان به سهولت و در کمترین زمان ممکن، تولید می شد و در اختیار کارگران و استادکاران قرار می‌گرفت.

وی با بیان اینکه این کارگاه از ۲ بخش اصلی تشکیل شده است، یادآور شد: این بخش‌ها شامل قسمت تاسیساتی با وسعت دست‌کم چهار هزار متر مربع و کارگاه خاک‌برداری با وسعت دست‌کم ۱۳ هزار متر مربع است.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه بخش تاسیساتی کوره پزی شامل ۲ قسمت است، افزود: قسمت نخست نزدیک به سه هزار متر مربع و مخصوص کوره های آجرپزی است و پس از تکمیل مجموعه نقش جهان به کاربری‌های دیگری تبدیل شد.

مقصودی خاطرنشان کرد: قسمت دوم بخش تأسیساتی با وسعت یکهزار متر مربع شامل یک آسیاب به شکل گُنبدخانه و به سبک معماری صفویه با زیربنای هشت ضلعی و جرزهای آجری است که گنبد خشتی روی آنها قرار دارد.

وی تاکید کرد: این آسیاب به‌منظور تهیه مصالح اولیه مورد نیاز برای سنگ، گچ و لعاب های کاشی و سفال مورد استفاده قرار می‌گرفت و در اطراف آن رواق هایی با سقف‌های فرو ریخته و همچنین سه حلقه کوره‌ پخت کاشی، سفال و گچ وجود داشته که هنوز پا برجاست.

وی ادامه داد: طبق اسناد تاریخی پس از تعطیلی کامل این کارگاه، استاد حسین مریخی محل مذکور را اجاره و با تغییر کاربری، حیاط آن را به کارگاه تجاری تبدیل و فضای آسیاب کوره‌پزی را تعمیر کرد و در اختیار ورزشکاران باستانی قرار داد.

مقصودی با بیان اینکه زورخانه واقع در این محل مدت‌ها با عنوان «چهارسو مقصود» دایر بود، تصریح کرد: فعالیت آن تا سال ۱۳۴۸ ادامه داشت و پس از تعطیلی، زیر انبوهی از زباله و نخاله ساختمانی مدفون و فراموش شد.

وی درباره کارگاه خاک‌برداری این مکان گفت: این بخش با وسعت دست‌کم ۱۳ هزار متر مربع به‌دلیل خاکبرداری جهت ملاط، خشت و آجر هم اکنون پنج متر پایینتر از سطح میدان نقش جهان قرار دارد.

این اصفهان‌شناس با بیان اینکه این بخش، قسمتی از محله ای موسوم به «باغ خلفا» بوده که پس از مدتی به مرور به قبرستان محلی تبدیل شد، افزود: هرچند بخشی از این محله با گذشت زمان و متروک شدن قبرستان، دوباره تغییر کاربری پیدا کرد و به باغستان تبدیل شد.

مقصودی ادامه داد: این مکان به نام «باغ خلفا» جزو اموال موقوفه قرار داشت و تا ۶۵ سال پیش نیز زراعت در آن انجام می شد ولی سپس کاربری مسکونی پیدا کرد و فقط قسمت کوچکی از آن موقوفات شامل سه باب مدرسه باقی مانده است.

میراث فرهنگی اصفهان در سال ۱۳۹۴ از آغاز مرمت محوطه کوره های آجرپزی (زورخانه تاریخی چهارسو مقصود ) در ضلع شرقی میدان امام(ره) خبر داد.

این محوطه تاریخی در سال ۱۳۸۷ بدنبال حفاری‌های باستان‌شناسی شناسایی شد.

مجموعه میدان تاریخی امام (ره) یا نقش جهان ، مشتمل بر مسجدهای امام و شیخ لطف الله ، عمارت کاخ عالی قاپو ، بازار قیصریه و شماری دیگر از آثار تاریخی و فرهنگی است که در فهرست میراث جهانی سازمان ملل متحد ( یونسکو) ثبت شده است.