واکنش یک جامعه‌شناس به بازگشت گشتِ ارشاد / بخارایی: در متون دینی هم اصراری بر انجام اعمال دینی نیست
احمد بخارایی گفت: در چنین شرایطی باید منتظر گسست و انحطاط اجتماعی باشید! هیچ جامعه‌ای مجاز نیست هنجار را به ناهنجار تبدیل کند و در جامعه ما، در حیطه دینی هم میتوان هنجارها را بررسی کرد. وقتی در متون دینی توصیه می‌شود که اصراری بر انجام اعمال دینی نیست، این یعنی هنجار. کسی نمی‌تواند از آن تفسیر دیگری داشته باشد.
به گزارش سایت خبری مدارا؛ دیدبان نوشت: «گشت ارشاد» تحت عنوان «طرح نور» برگشت. ون های سفیدی که قرار است دختران و زنان را “ارشاد” کنند. هر چند “لایحه عفاف و حجاب” به صورت قانون ابلاغ نشده اما ون های “گشت ارشاد” با ظاهری جدید برگشته اند. طرح پلیس برای برخورد با ناهنجاری‌های اجتماعی در حوزه حجاب و عفاف که عمدتا مربوط به برخورد با مصادیق کشف حجاب می‌شود، از روز گذشته و تحت عنوان «طرح نور» به اجرا درآمد. طرحی که به گفته سردار عباسعلی محمدیان، فرمانده انتظامی تهران بزرگ در همه معابر و اماکن عمومی کلید خورده است.
فرماندهی انتظامی تهران روزگذشته گفته بود: «طرح پلیس برای برخورد با ناهنجاری‌های اجتماعی در حوزه حجاب از امروز آغاز شده است» رمانده انتظامی تهران بزرگ گفت: در اجرای طرح نور، افرادی که به هشدارهای قبلی پلیس توجه نکردند، از امروز به صورت ویژه در سطح شهر مورد تذکر قرار می‌گیرند و اقدام قانونی در مورد آنان انجام می‌شود.
احمد بخارایی، مدیر گروه جامعه‌شناسی سیاسی انجمن جامعه شناسی در گفت وگویی به بررسی و نقد برخی رویکردها در برخورد با پوشش زنان و دختران پرداخته است.
بخارایی درباره حضور اجرای طرح «عفاف و حجاب» با عناوین جدید گفت: «تجربه چند دهه اخیر نشان داده است که هر زمان نظام سیاسی در یک صحنه با موفقیت کامل روبه‌رو نمی‌شود، در صحنه‌های داخلی قد علم می‌کند میتوان این برآورد را داشت که در بسیاری از مواقع از روی ناآگاهی انجام می‌شود. علاوه بر این یک مبنای ایدئولوژیک هم برای این رفتار در نظر گرفته می‌شود که به شدت متزلزل است. پیوند خوردن مقوله حجاب در همین روزها با این شرایط، این تصور را ایجاد می‌کند که ارتباطی بین این دو موضوع وجود دارد. »
وی افزود: «بخشی از جامعه ایران به وضعیت معیشت، برخوردهای سلبی و یکسونگری برخی مدیران اعتراض دارد. کسانی که در دو سال گذشته در جریان اعتراضات حضور داشتند، به راحتی در مقابل مسائل حاشیه ای عقب‌نشینی نمی‌کنند و همچنان شاهد صحنه‌هایی خواهیم بود بخشی از از این اعتراض در قالب “پوشش” و “ظاهر” نمایان شده و می بینیم که حجاب رعایت نمی‌شود. اوایل انقلاب هم مساله حجاب به این شکل حساسیت برانگیز مطرح نبود و افراد بدون حجاب در جامعه حضور داشتند. آقایان در طول سال‌های گذشته هنوز به این نتیجه نرسیده‌اند که هرچه بیشتر روی این موضوع تاکید شود، مردم اصرار بیشتری برای انجام آن نشان میدهند. امروز موضوع حجاب فراتر از یک انتخاب معمولی و کنش فرهنگی در نظر گرفته شده و به یک انتخاب سیاسی تبدیل شده است.»
بخارایی ادامه داد: «در برخی تفسیرهای سیاسی از کشف حجاب، به عنوان پاشنه‌آشیل حاکمیت در نظر گرفته می‌شود، اما دین چنین نگاهی ندارد و فقط محدود به انجام مناسک نیست، بلکه سه بعد اعتقادی، گرایشی و رفتاری دارد. نمونه این طرح‌ها مانند جمع کردن ماهواره‌ها در کشور زیاد رخ داده و این طرح هم به همان سرنوشت دچار می‌شود، البته طبیعی است که برای ایجاد مشغولیت سیاسی و ایدئولوژیک، کمی شدیدتر اجرا شود، اما این موضوع موفقیتی برایش به دنبال نخواهد داشت. ممکن است در کوتاه مدت بعضی از افراد از روی اجبار، ترس و تهدید حجاب را رعایت کنند، اما در نهایت در دل شهروندان کینه و نفرت ایجاد می‌کند و بازتابهایی خواهد داشت؛ به ویژه زمانی که با مسائل معیشتی درهم‌آمیخته شود.»
این جامعه شناس و استاد دانشگاه با اشاره به مساله دوقطبی‌سازی در جامعه، گفت: «اجرای طرح هایی مانند طرح اخیر درباره حجاب و برخورد با زنان تحت عناوین فراقانونی و دینی می‌تواند به دوقطبی‌سازی در جامعه نیز دامن بزند. این دوقطبی‌سازی‌ها در هیچ جامعه‌ای نتیجه‌ای به غیر از گسست و انحطاط اجتماعی نداشته است. دو سر این طیف نمی‌توانند با هم گفت‌وگو کنند و در این شرایط، جامعه محکوم به اضمحلال است. یک روز روحانیون را در مقابل مردم قرار میدهند و یک روز افراد باحجاب را در مقابل افراد بدون حجاب. به ما بگویند در کجای تاریخ، این دوقطبی‌سازی‌های اجتماعی نتیجه مثبت داشته و باعث رشد و توسعه جامعه شده است؟»
بخارایی در پایان خاطرنشان کرد: « در چنین شرایطی باید منتظر گسست و انحطاط اجتماعی باشید! هیچ جامعه‌ای مجاز نیست هنجار را به ناهنجار تبدیل کند و در جامعه ما، در حیطه دینی هم میتوان هنجارها را بررسی کرد. وقتی در متون دینی توصیه می‌شود که اصراری بر انجام اعمال دینی نیست، این یعنی هنجار. کسی نمی‌تواند از آن تفسیر دیگری داشته باشد. در جامعه شناسی هم در نقطه‌ای که هنجارها به ناهنجاری تبدیل می‌شود، گسست اجتماعی رخ می‌دهد و همیشه نوعی آشتی ناپذیری بین هنجارگرایی و نابهنجاری وجود دارد، هم از بعد دینی و هم از بعد اجتماعی.»
اخبار مرتبط:
