براساس این اسناد ایرانسل از ۲۹ شهریور تا ۷ آبان حدودا متحمل ۸هزار میلیارد ریال ضرر شده، شاتل ۶۰درصد ترافیک و ۴۰ درصد کل درآمد خود را از دست داده و مبیننت نیز ۱۰میلیارد تومان در ماه ضرر دیده است. بدیهی است که مطابق رویه معمول امکان زیر سوال رفتن صحت و اصالت نامهها از سوی وزارت ارتباطات کشور یا شرکتهای فوق وجود دارد اما لازم است توجهمان را به ۴ نکته بسیار مهم جلب کنیم، نکاتی که به صحت این نامهها شهادت میدهند. اول آنکه تا ساعتها پس از انتشار این نامهها، اپراتورها هیچ واکنشی نشان ندادند و صحت این اسناد را تکذیب نکردند. دوم اینکه مدیرعامل یکی از این اپراتورها یعنی شاتل در گفتوگو با رسانه دیجیاتو اصالت نامه مربوط به شرکت خود را تایید کرده است. از همه مهمتر نکته سوم آن است که انطباق ارقام ذکر شده دراین نامهها با صورتهای مالی یکی از مهمترین اپراتورهای کشور یعنی همراه اول که به لطف حضور در بورس و وجود دسترسی به دادههای مالیاش در سامانه کدال یا همان پایگاه اطلاعات جامع شرکتهای پذیرفته شده (فهرست شده در بورس)، میتواند صحت این نامهها را تا حد زیادی تایید کند. درباره نکته چهارم اما باید گفت این کاهش ضررها و شکایت اپراتورهای در آستانه ورشکستگی به وزارت ارتباطات امر جدیدی نیست که رسانهای نشده باشد. کمتر از دو هفته پیش نامه آبان ماه مدیرعامل شرکت رایتل به وزیر ارتباطات رسما در بسیاری از رسانهها منتشر شد که نشان میداد بهدلیل محدودیتهای اینترنت و افت درآمدهای قابل توجه این شرکت، احتمال ورشکستگی و خروج رایتل، سومین اپراتور بزرگ تلفن همراه کشور از بازار ارتباطات وجود دارد. پس چه این نامهها صحیح باشند و چه ساختگی، تفاوتی در اصل ماجرا ایجاد نخواهد شد؛ اینکه اپراتورهای ارائهدهنده اینترنت همگی گرفتار ضررهای هنگفتاند.
کاهش درآمد اپراتورها تا ۴۰ درصد
گفتیم که صحت ارقام ضررهای ذکر شده در نامه اپراتورها به وزارت ارتباطات را میتوان از راه انطباق با صورتهای مالی همراه اول در سامانه کدال تایید کرد. صورتهای مالی مهرماه همراه اول نشان میداد این شرکت بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان از درآمد خود را از دست داده است. دادههای مربوط به آبان ماه اما رقم بزرگتری را نشان میدهند. مجموع درآمدهای آبان ماه این شرکت از سرویسهای مکالمه، پیام کوتاه، اینترنت و پیامک انبوه مشترکین خطوط دائمی و اعتباری نسبت به پیش از اعمال محدودیتهای اینترنتی یعنی شهریور ماه، کاهشی ۲۵ درصدی داشته و میتوان گفت این شرکت حدودا ۹۳۶ میلیارد تومان متضرر شده است. از آنجایی که کاهش درآمد این اپراتور از مهرماه و همزمان با اختلالات اینترنت و اعمال فیلترینگ شدید در شبکه آغاز شد، روشن است عمده این افت درآمد متوجه بخش دیتا است. بهطور حدودی میتوان درآمد این شرکت را به دو بخش عمده تقسیم کرد، بخشی ۴۰ درصدی که مربوط به صوت و مکالمات است و بخشی نزدیک به ۶۰ درصد که مربوط به دیتا است. اگر کل درآمد این شرکت در شهریور ماه را بیش از ۳۶۰۰ میلیارد تومان درنظر بگیریم، میتوان گفت درآمد حاصل از دیتای این شرکت بیش از ۲۱۰۰ میلیارد تومان بوده یعنی بخشی که کاهشی ۹۰۰ میلیارد تومانی داشته است. به عبارتی همراه اول بیش از ۴۰ درصد از درآمد دیتا و ۲۵ درصد از کل درآمد خود را از دست داده است. این درحالی است که ارقام ذکر شده در نامههای هک شده اپراتورها به وزارت ارتباطات نهتنها از این رقم بیشتر نیست بلکه کمتر هم است و بهراحتی میتوان آنها را نزدیک به واقعیت دانست. مضاف بر این شرکتهایی همچون شاتل و مبیننت سرویس مکالمه صوتی ندارند و کل درآمدشان از ارائه دیتا و خدمات اینترنت است. بنابراین اینکه درآمد این شرکتها تا ۴۰ یا ۵۰ درصد کاهش یافته باشد، اصلا نکته عجیب و دور از واقعیتی به نظر نمیرسد.
شماری از اپراتورهای اینترنت در شرف ورشکستگی هستند
در نامههای افشا شده از اپراتورها به وزارت ارتباطات چه گفته شده؟ «بیژن عباسی آرند» مدیرعامل ایرانسل مینویسد که از تاریخ ۲۹ شهریور تا ۷ آبان درآمد ازدسترفته این اپراتور حدودا ۸۰۰۰ میلیارد ریال یا ۸۰۰ میلیارد تومان بوده است. مدیرعامل ایرانسل در نامه دیگری مجددا نوشته که درنتیجه اعمال محدودیتها، عملا نیمی از ظرفیت شبکه کاهش یافته و استمرار محدودیتهای اعمالشده در پهنای باند بینالملل مانعی جدی در ادامه فعالیت این شرکت است. «حسین طهرانی» مدیرعامل مبیننت نیز طی نامهای به معاون وزیر ارتباطات نوشته است که بهدلیل محدودیتهای ایجادشده در شبکه اینترنت، شرکت مبیننت متحمل ضرر و زیانی ۲۵ درصدی معادل ماهانه ۱۰ میلیارد تومان شده است. به گفته «احمدرضا نخجوانی»، مدیرعامل شاتل هم به دنبال محدودیتهای گسترده در دسترسی کاربران، پهنای باند این شرکت بیش از ۶۰ درصد و درآمد نیز بیش از ۴۰ درصد کاهش یافته و این درحالی است که ۸۰ درصد هزینههای شاتل یا ثابت ماندهاند یا با تورم افزایش یافتهاند. به گفته وی این شرایط قابلتحمل نیست و میتواند باعث توقف سرویسدهی به مشتریان در سراسر کشور گردد. واقعیتهایی که هیچیک قابل کتمان نیست. کمااینکه طبق نامه آبان ماه مدیرعامل رایتل به وزیر ارتباطات، ترافیک سرویس دیتا در این اپراتور از ۳۰ شهریور به بعد ۵۰ درصد و درآمد کل این شرکت ۴۳ درصدی کاهش یافته بود، اتفاقی که به گفته «یاسر رضاخواه» مدیرعامل این اپراتور، رایتل را در شرف ورشکستگی قرار داده است. وخامت اوضاع بهقدری است که ایرانسل و رایتل عملا خواستار توقف توسعه شبکه شدهاند و شاتل و رایتل نیز احتمال میدهند دیگر قادر به ادامه سرویسدهی نباشند اما ظاهرا گوش وزیر ارتباطات بدهکار این صحبتها نیست. «عیسی زارعپور» چندی پیش در واکنش به نامه رایتل گفته بود: «این نامه مبنای تخصصی ندارد و عدهای تلاش دارند ضعفهای مدیریتی خود را گردن اتفاقات اخیر بیندازند.» این درحالی است که مخاطب این نامهها یعنی رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) در ۱۷ آبان ماه جایگزین شد. روشن است که وزیر ارتباطات یا میبایست پاسخ قانعکنندهای برای این شکایات اپراتورها داشته باشد یا اگر منکر این صحبتهاست، درخصوص عملکرد خود و جابهجاییهای اخیر در وزارت ارتباطات توضیح روشنی ارائه دهد.