موضوع اجرای سند ۲۵ ساله ایران و چین از دولت روحانی تاکنون مطرح است. حتی دی ماه سال گذشته بود که وزیر امور خارجه ایران به چین رفت و بعد از سفر به چین اعلام کرد «امروز را (۲۴ دی ۱۴۰۰) روز شروع اجرای توافق جامع همکاری‌های راهبردی دو کشور اعلام می‌کنیم.»
اما حالا یکسال و یک ماه بعد از خبر وزیر امور خارجه، سخنگوی دولت گفته که رئیسی برای اجرای قرارداد ۲۵ ساله به چین رفته است. سندی که تنها نامش شنیده می‌شود اما هیچ کدام از مقامات داخلی جزئیات دقیقی درباره آن منتشر نکرده‌اند. تمام آن چیزی که درباره این سند همکاری در دسترس است، برخی اظهارات پراکنده و البته گزارش‌هایی از رسانه‌های خارجی است.
البته متن توافقنامه جامع مشترک همکاری‌های استراتژیک ایران و چین سوم بهمن ۹۴ به زبان انگلیسی در وب‌سایت رسمی رئیس‌جمهوی ایران منتشر شد اما در آن متن هم هیچ خبری از جزئیات قرارداد نبود. آن زمان گفته می‌شد چون هنوز قراردادی امضا نشده، هیچ عدد و رقمی در قرارداد نیامده. اما حالا یکسال بعد از خبر وزیر امور خارجه و سفر رئیسی به چین، باز هم هیچ جزئیاتی از این سند در دسترس نیست.
فروش نفت با ۳۰ درصد تخفیف!
به گفته مقامات داخلی، چین قرار است ۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند. به گزارش نشریه فارن پالیسی آمریکا ۲۸۰ میلیارد دلار این سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز و ۱۲۰ میلیارد دلار در صنعت حمل و نقل است. بخش مهم دیگر این سرمایه‌گذاری به صنعت خودرو مربوط می‌شود و قرار است سهم خودروهای چینی در بازار ایران بیشتر شود.
اما ایران در مقابل این سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیاردی چه چیزی به چین می‌دهد؟ نشریه پترولیوم اکونومیست در تاریخ ۳ سپتامبر ۲۰۱۹ (۱۲ شهریور ۱۳۹۸) در گزارشی اعلام کرد قرار است چین در پروژه‌های نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری کند و در مقابل اولویت اجرای تمام پروژه‌های نفت و گازی ایران با کشور چین است.
همچنین گفته شده که چین نفت و گاز ایران را با ۳۰ درصد تخفیف می‌خرد و برای بازپرداخت پول نفت ایران دو سال مهلت دارد. نکته دیگر اینکه چین می‌تواند بازپرداخت بدهی نفتی خود را با یوان چین انجام دهد. امتیاز دیگری که به چین داده شده این است که دو سوم مبلغ خرید نفت و گاز، نقد خواهد بود و یک سوم به شکل کالا و خدمات یا به عبارتی تهاتر نفت با کالا.
فروش سیستم امنیت سایبری به ایران
این گزارش را انستیو خاورمیانه هم اخیرا تایید کرده است. این انستیتو که در حوزه‌های انرژی، امنیت، دفاع و بانکداری فعالیت می‌کند با اشاره به قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین اعلام کرده که با اجرای این قرارداد حضور چین در بازار خودرو و لوازم خانگی ایران بیشتر می‌شود. ایران به چین نفت می‌دهد و به جای پول آن، لوازم خانگی و خودرو وارد می‌کند. فروش سیستم‌های امنیت سایبری به ایران هم نکته دیگری است که این گزارش به آن اشاره کرده است.
البته این گزارش تخفیف ۳۰ درصدی را تایید نکرده اما گفته ایران بر اساس این قرارداد نفت خود را با «تخفیف‌های سنگین» به چین می‌فروشد.
مسئولان ایران در حالی از قرارداد ایران و چین راضی هستند که این انستیتو تاکید کرده که سرمایه‌گذاری چین در کشورهای مختلف کاملا به مواد اولیه چینی، نیروی انسانی و کمپانی‌های چینی وابسته است.
تهاتر نفت با فیلترینگ
اما بخشی از آنچه درباره این قرارداد ۲۵ ساله گفته می‌شود ایجاد پیام‌رسان ملی است. این مساله در گزارش انستیتو خاورمیانه هم آمده و تاکید شده ایران قرار است از چین سیستم امنیت سایبری وارد کند. پیش از این برخی از نمایندگان مجلس تهاتر نفت با شبکه ملی اطلاعات را تایید کرده بودند. از آن جمله، محمود نبویان، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس به خبرگزاری مهر گفته بود «ما حاکمیتی بر فضای مجازی، موتورهای جستجوگر، پیام‌رسان‌های اجتماعی و پست الکترونیک نداریم. اما برای ما بسیار مهم است که با همکاری چین بتوانیم بر فضای مجازی خود حاکمیت داشته باشیم.»
محمدصالح جوکار، نماینده مجلس یازدهم هم در شهریور ماه ۹۹ به ماجرای همکاری ایران و چین برای اینترنت اشاره کرده و گفته بود «طرح ملی شدن اینترنت بحث امروز و دیروز نیست و این ماجرا به چند سال پیش برمی‌گردد. کشور چین قرار است طی سند همکاری ایران با این کشور به تحقق این موضوع کمک کند.»
