سالی که نکوست از بهارش پیداست؛ هشدار زودهنگام به صنعت فولاد در بهار ۱۴۰۴

در حالی‌که هنوز کمتر از یکماه از سال ۱۴۰۴ سپری شده، گزارش‌ها حاکی از آغاز دور جدید محدودیت‌های تأمین برق برای صنایع فولادی کشور است؛ آن‌ هم نه در اوج تابستان و پیک مصرف، بلکه در فروردین‌ماه. اتفاقی بی‌سابقه که زنگ خطری جدی برای سال پیشِ رو در صنعت فولاد به‌صدا درآورده است.
برخی شرکت‌های بزرگ فولادی کشور مانند فولاد خوزستان، فولاد مبارکه، فولاد هرمزگان، فولاد کاوه جنوب و فولاد سیرجان ایرانیان، با اخطاریه‌های اداره‌های برق منطقه‌ای مواجه شده‌اند که آنها را ناچار به کاهش ۳۰ تا ۵۰ درصدی و در برخی موارد تا ۸۰ درصدی مصرف برق کرده است. این سطح از محدودیت، آن‌ هم در نخستین هفته‌های سال، بی‌سابقه و نگران‌کننده است.

تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که هر سال با آغاز تابستان، صنایع انرژی‌بر با محدودیت‌هایی مواجه می‌شدند. اما آنچه اکنون رخ داده، نشانه‌ای از آن است که بحران تأمین انرژی وارد فاز جدیدی شده و دیگر به فصل گرما محدود نمی‌شود. اگر فروردین با این حجم از محدودیت آغاز شده، چه چشم‌اندازی برای خرداد، تیر و مرداد می‌توان متصور بود؟
صنعت فولاد، به‌عنوان دومین صنعت بزرگ کشور پس از نفت، سهم بالایی در تولید ناخالص داخلی، اشتغال، ارزآوری و توسعه منطقه‌ای دارد. شرکت‌هایی نظیر فولاد خوزستان با تأمین مواد اولیه برای هفت مجتمع نوردی در استان خوزستان، نقشی کلیدی در زنجیره تأمین فولاد کشور ایفا می‌کنند. قطع یا محدود شدن تولید این شرکت‌ها، نه‌فقط به کاهش تولید کل زنجیره، بلکه به افزایش قیمت، اخلال در بازار داخلی، و در نهایت افت صادرات منجر خواهد شد.

صنعت فولاد خوزستان با وجود محدودیت‌های جدی انرژی در سال گذشته، توانست حضور صادراتی خود همچنان حفظ کند. اگر این صنعت در همان ماه‌های ابتدایی سال با کاهش شدید تولید مواجه شود، توان حفظ بازارهای صادراتی را از دست خواهد داد؛ آن هم در شرایطی که رقبا در بازار جهانی، از جمله تولیدکنندگان چینی، روس و ترکیه‌ای، منتظر خروج ایران از میدان هستند.
بازار جهانی فولاد، بازاری مبتنی بر اعتبار و تعهد تحویل است. هر اختلال در روند تأمین، به سرعت جایگاه صادرکننده را تنزل می‌دهد. در نتیجه، تکرار الگوی قطع برق و گاز، می‌تواند منجر به «ناپایداری برند صنعتی ایران» در بازارهای بین‌المللی شود.

این رخداد یک سیگنال جدی برای دولت و نهادهای تصمیم‌گیر است. برنامه‌ریزی برای پایداری انرژی، استفاده از نیروگاه‌های اختصاصی، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و بازنگری در مدیریت مصرف، دیگر یک انتخاب نیست؛ یک ضرورت راهبردی است.
در این زمینه، فولاد خوزستان و برخی شرکت‌های بزرگ دیگر از مدت‌ها پیش برنامه‌های میان‌مدت برای خرید برق از نیروگاه‌های سیکل ترکیبی، احداث نیروگاه اختصاصی و حتی سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی را آغاز کرده‌اند. اما بدون هماهنگی سطح ملی و حمایت‌های سیاستی، این راهکارها نمی‌توانند به‌تنهایی بار صنعت کشور را به دوش بکشند.

فروردین ۱۴۰۴ با «اخطاریه‌های خاموشی» آغاز شد، اما این فقط یک هشدار نیست؛ پیش‌درآمد سالی است که اگر به موقع تدبیر نشود، با کاهش تولید، ریزش درآمد ارزی، و چالش‌های اقتصادی و اجتماعی برای مناطق صنعتی کشور همراه خواهد بود.
دولت، وزارت نیرو و وزارت صمت باید این پیام را جدی بگیرند: «امنیت انرژی» شرط اول «امنیت صنعتی» است. و بدون امنیت صنعتی، نه رشد ممکن است، نه صادرات، نه اشتغال، نه امید.