مقایسه وضعیت راه‌ها و چگونگی اجرای پروژه‌های عمرانی راه و شهرسازی در ایران و روسیه

به گزارش سایت خبری مدارا؛ سجاد زراعت پیما، دکتری مهندسی و فناوری ساخت و ساز در دانشگاه دوستی ملل روسیه در یادداشتی نوشت: در سلسله یادداشت هایی با مقایسه وضعیت راه ها و چگونگی ساخت، مدیریت حفاظت و اجرای پروژه های عمرانی راه و شهرسازی در ایران و روسیه مطلوب است که با توجه به نزدیک شدن فصل سرما،یخبندان یکی از عوامل مرسوم آسیب بر آسفالت سطح جاده ها در صنعت راه وترابری را در نظر گرفت. با توجه به اقلیم کشور پهناور روسیه که زمستان های نسبتا طولانی دارد شبکه جاده ای این کشور به ۱٬۳۹۶٬۰۰۰ کیلومتر دچار خسارات زیادی از این عامل می شود .که هزینه تعمیر هر متر مربع آسفالت از۴۰۰ روبل ۸۰۰ می باشد.

ریشه حساسیت خاک ها به تنشهای انقباضی و انبساطی و فرآیند ژلیفراکسیون (یخبندان و ذوب یخ مقوایی) تحکیم یافتگی اولیه و فرونشست که نقش مهمی در تخریب و کاهش عمر رویه جاده دارد در اثر یخ زدن و افزایش حجم سطوح آسفالت و جاده می شود. این امر در موقع نفوذ آب به زیر سازنده ها و نیز خشک شدن آنها تنشهای فیزیکی در بافت خاک بستر آسفالت ایجاد می کند و در اثر ژلیفراکسیون نقش عمده ای در ترک برداشتن و تخریب روسازی آسفالت در جاده های اقلیم سردسیری کشور روسیه می شود.

همچنین تر و خشک شدن خاک باعث افزایش درز و ایجاد شکاف شده و مقاومت کششی کاهش می یابد. درز و ترکها در سطوح موجب نفوذ آب به داخل سطح آسفالت می شوند.بسته به نوع سازند قرار گرفته در زیر سطح جاده ( بسته به سفت بودن سازند مثل در) شدت فرآیند ژلیفراکسیون و آب گیری و تنشهای انبساطی و انقباضی و واکنشهای فیزیکی و شیمیایی متفاوت است که منجر به تأثیر در شدت تخریب متفاوت رویه می شود.

از طرفی در فصل سرما آبهای نفوذی حاصل از ذوب برف در روز به سرعت اتفاق می افتد. این آبها از محل درز و شکاف وارد لایه زیرین آسفالت می شوند. لذا در برابر این فشارهای انقباظی و افزایش حجم فیزیکی آب در حالت جامد، آسفالت به صورت تکه های چند گوش در ابعاد چندین سانتیمتر (۵ الی بیشتر) در می آید که این حالت همراه با درز و شکاف و حالت برآمدگی است. سپس در طول روز با ذوب یخ های زیرین آسفالت، سازندهای ریزدانه حالت پلاستیکی و خمیر مانند به خود می گیرند. بنابراین، در اثر فشار چرخ های ماشین ها، مواد گلی تحت فشار زیر آسفالت بالا آمده وتکه های آسفالت از هم شکسته و فرونشست در سطح جاده پدیدار می گردد. گاهی این فرونشست آسفالت به صورت یکدست و در ابعاد چندین متر مربع (از پنج متر مربع تا چهل متر مربع) دیده می شود.

آنچه در مساله فرونشست آسفالت ها و تعمیر و ساخت جاده مهم است، مساله مالی و تامین منابع برای نگهداری آنهاست؛ روسیه برای در ابتدا مسئولیت ساخت و یا بازسازی راه را تماما به صورت دولتی انجام میداد اما با گذشت سالها و فاصله گرفتن از سالهای ١٩٩١ و فروپاشی جماهیر شوروی، راهسازی و عمران راه ها نیز به تا حد قابل قبولی به بخش خصوصی واگذار شد و این امر سبب شد هزینه های دولت مبنی بر مدیریت راه و ساخت معابر کاهش پیدا کند. شرکت های خصولتی یا تماما خصوصی در امروز روسیه پیکان راهسازی را تشکیل می دهند و دولت نیز علاوه بر داشتن مسئولیت راهسازی، نقش نظارتی و مدیریتی پر رنگ تری به خود گرفته است.