تارنمای خبری-تحلیلی الجزیره در گزارشی با این مقدمه رابطه میان رژیم اسرائیل و ایالات متحده آمریکا در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ را بررسی کرد و نوشت: بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل بیش از ۳۰ سال است که درباره آنچه «تهدیدی جدی» از سوی ایران علیه اسرائیل و جهان میخواند، هشدار میدهد.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در ماه ژوئن به این هشدارها توجه و تاسیسات هستهای ایران را بمباران کرد. با این حال، به نظر میرسد که نتانیاهو هنوز راضی نشده و هنگامی که فردا (یکشنبه- ۲۸ دسامبر) برای دیدار با ترامپ به اقامتگاه وی موسوم به «مارئهلاگو» واقع در فلوریدا بازمیگردد، برای اقدامات نظامی بیشتر علیه ایران پافشاری خواهد کرد.
این بار برنامه موشکی ایران در کانون توجه است. مقامهای اسرائیلی و متحدان آمریکاییشان بار دیگر با به صدا درآوردن طبل جنگ علیه ایران، مدعی شدهاند که باید به قید فوریت به مسئله موشکی تهران رسیدگی شود. اما تحلیلگران میگویند که درگیری دوباره با ایران بهطور آشکارا با اولویتهای اعلامشده سیاست خارجی ترامپ در تضاد خواهد بود.
سینا طوسی، پژوهشگر ارشد اندیشکده «مرکز سیاست بینالملل» میگوید «در حالی که ترامپ به دنبال تعمیق همکاریهای اقتصادی و ایجاد پیوندهای دیپلماتیک میان اسرائیل و کشورهای عربی است، نتانیاهو در پی سلطه نظامی بر منطقه است.»
وی اضافه کرد: این تمایل به دخالت دائمی آمریکا و جنگهای همیشگی علیه ایران برای درهم شکستن نظام سیاسی این کشور، بازتاب هدف اسرائیل یعنی سلطه بیچونوچرا، هژمونی بدون چالش و توسعهطلبی است. به نظر من، این سرمنشاء اهداف نتانیاهو و مسیری است که میخواهد آمریکا را به حمایت از آن سوق دهد؛ اما این رویکرد با منافع آمریکا که به سمت ثبات بیشتر در منطقه بدون نیاز به مداخله مستقیم نظامی آمریکا حرکت میکند، در تعارض خواهد بود.
الجزیره در ادامه این گزارش مینویسد: از زمانی که ترامپ آتشبس غزه را میانجیگری کرد، آتشبسی که اسرائیل تقریبا هر روز آن را نقض کرده است، او که خود را رئیس جمهوری صلحطلب معرفی میکند، مدعی شده برای نخستین بار در سه هزار سال گذشته صلح را به خاورمیانه آورده است(!) همچنین طبق «راهبرد امنیت ملی» دولت وی که بهتازگی منتشر شده است، این منطقه در حال تبدیل شدن به «جایی برای شراکت، دوستی و سرمایهگذاری» است و دیگر اولویت آمریکا به شمار نمیآید.
جابهجایی خطوط قرمز
در حالی که آمریکا وعده داده است که حضور نظامی و راهبردی خود در خاورمیانه را کاهش دهد، به نظر میرسد که اسرائیل برای جنگی لابی میکند که میتواند واشنگتن را به درگیری بکشاند. اسرائیل در دهههای گذشته، برنامه هستهای ایران را بهعنوان اصلیترین تهدید برای امنیت خود و جهان برجسته کرده بود. اما ترامپ اصرار دارد و ادعا میکند که حملات آمریکا به سه فقره از تاسیسات هستهای ایران در ماه ژوئن، این برنامه را نابود کرده است.
به گفته تحلیلگران، صرفنظر از درستی یا نادرستی این ارزیابی، این ادعای ترامپ، اسرائیل را بر آن داشته است تا برای پرهیز از نقض علنی آنچه رئیس جمهوری آمریکا مدعی شده است، «هیولا»ی تازهای بسازد.
تریتا پارسی، معاون اجرایی اندیشکده «کوئینسی» که حامی دیپلماسی با ایران است، میگوید «از آنجا که ترامپ “درست یا غلط”، مسئله هستهای ایران را حلشده اعلام کرده، اسرائیل برای حفظ فشار بر تهران، تمرکز را به موشکهای ایران منتقل کرده است.»
پارسی به الجزیره گفت: نتانیاهو آمریکا را به پیوستن به جنگی دیگر با ایران سوق میدهد، این بار با تمرکز بر موشکها؛ تا حدی به این علت که ترامپ تمایلی به پرداختن دوباره به مسئله هستهای ندارد، چرا که مدعی شده آن را حل کرده است. اسرائیلیها به طور دائم خطوط قرمز خود را جابهجا میکنند تا تقابل با ایران را به جنگی بیپایان و همیشگی تبدیل کنند.
ایران همواره تاکید کرده که برنامه هستهایاش صلحآمیز است. در سوی دیگر، این باور به طور گسترده وجود دارد که اسرائیل زرادخانه هستهای اعلامنشدهای در اختیار دارد. افزون بر این، تهران هرگز بدون تحریک قبلی به اسرائیل موشک شلیک نکرده است.
در جریان جنگ ژوئن، ایران صدها موشک به سمت اسرائیل شلیک کرد که دهها فروند از آنها، از سامانههای چندلایه پدافندی تلآویو عبور کردند؛ اما این اسرائیل بود که بدون اقدام تحریکآمیزی آشکار از جانب ایران، جنگ را آغاز کرد.
برنامه موشکی ایران، کانون تمرکز حامیان اسرائیل
با این حال، اسرائیل و متحدانش درباره برنامه موشکی ایران هشدار میدهند و میگویند تهران در حال بازیابی و افزایش ظرفیت تولید خود است.
کمیته روابط عمومی آمریکا و اسرائیل (ایپک) این ماه در ایمیلی به مخاطبانش اعلام کرد: در حالی که عملیات اسرائیل بخش بزرگی از توانمندی موشکهای بالستیک ایران را نابود کرد، برآورد اسرائیل این است که از حدود سه هزار موشک پیشین ایران، نزدیک به ۱۵۰۰ موشک باقی مانده است. تهدید موشکهای بالستیک ایران در دستور کار دیدار سفر فردای نتانیاهو به فلوریدا و ملاقات با ترامپ در روز دوشنبه در مارئهلاگو خواهد بود.
لیندزی گراهام، سناتور جنگطلب آمریکایی و از چهرههای تندرو علیه ایران و نزدیک به ترامپ، این ماه به اسرائیل سفر کرد و بار دیگر درباره خطر موشکهای دوربرد ایران هشدار داد و گفت ایران «در مقیاس بسیار بالا» آنها را تولید میکند.
وی به جروزالم پست گفت: ما نمیتوانیم اجازه دهیم ایران موشکهای بالستیک تولید کند، چون میتوانند گنبد آهنین را از کار بیندازند. این یک تهدید بزرگ است.»
یسرائیل کاتس، وزیر جنگ اسرائیل نیز بر توان موشکی ایران تاکید کرده و گفته است که کابینه نتانیاهو هیچ تهدیدی را در منطقه تحمل نخواهد کرد. او به تایمز آو اسرائیل گفت: نهادهای دفاعی تحولات را بهدقت زیر نظر دارند و طبیعتا بیش از این نمیتوانم توضیح دهم. اما بر سر یک اصل اتفاق نظر وجود دارد؛ آنچه پیش از هفتم اکتبر بود، دیگر تکرار نخواهد شد.
با این حال، منتقدان میگویند اسرائیل به دنبال هژمونی منطقهای است، نه صرفا دفع آنچه تهدیدهای وجودی میخواند. بسیاری از تحلیل گران معتقدند که هدف نهایی اسرائیل تغییر نظام سیاسی ایران یا انجام حملات دورهای برای ضعیف نگه داشتن این کشور و محروم کردن آن از توان نظامی معنادار است.
پارسی دراینباره گفت: اسرائیلیها هر ۶ ماه با طرحی تازه برای بمباران ایران بازمیگردند و این روند تا زمانی که ترامپ تصمیم بگیرد آن را متوقف کند، پایان نخواهد یافت.
الجزیره در ادامه به نقل از ترتیا پارسی پیش بینی میکند که «اگر ترامپ بار دیگر همچون ماه ژوئن به چنین اقدامی تن بدهد، ژوئن سال آینده دوباره با یک طرح جنگی دیگر روبهرو خواهد شد و سپس دسامبر و بعد ژوئن سال بعد از آن؛ این چرخه متوقف نمیشود مگر اینکه ترامپ جلوی آن را بگیرد.»
پایگاه رای ترامپ
در گذشته، جنگطلبانی که خواهان تغییر نظام سیاسی در ایران بودند بر حزب جمهوریخواه ترامپ تسلط داشتند. اما تا حدی به لطف شخص ترامپ، اکنون بخشهای بزرگی از پایگاه رای وی بهشدت با مداخلات نظامی مخالفند و ترجیح میدهند تمرکز بر مشکلات داخلی آمریکا باشد.
جنبش «اول آمریکا» که چهرههایی بانفوذ در رسانههای راستگرا همچون تاکر کارلسن و استیو بنن، نماینده آن هستند، در ژوئن از ترامپ خواستند به ایران حمله نکند. حتی چارلی کرک، از متحدان نزدیک ترامپ و حامی سرسخت اسرائیل که بهتازگی در جریان یک سخنرانی عمومی ترور شد، با دخالت آمریکا در جنگ مخالفت کرده بود.
کارلسن پیشتر فشار تازه اسرائیل برای جنگ را به شدت مورد انتقاد قرار داده است.
او این ماه در گزارشی نوشت: کمتر از ۶ ماه از زمانی میگذرد که ترامپ به خاطر نتانیاهو خطر جنگ با ایران را پذیرفت، اما نخست وزیر(اسرائیل) بهجای قدردانی، همین حالا خواهان اقدامات بیشتری است. این تعریف یک «رابطه انگلی» است.
با این حال، فراکسیون جمهوریخواه در کنگره همچنان بهطور گسترده با اسرائیل همسو و مارکو روبیو، وزیر خارجه و مشاور ارشد سیاست خارجی ترامپ، از چهرههای تندرو علیه ایران است.
ابرسرمایهگذاران حامی اسرائیل همچون میریام ادلسون، که به تامین مالی کارزار انتخاباتی ترامپ کمک کردند نیز احتمالا در برابر جبهه «اول آمریکا» در جنبش ترامپ فشار متقابل وارد خواهند کرد.
تریتا پارسی درباره ملاحظات داخلی جنگ با ایران گفت: اینها مولفههای بسیار مهمی هستند، اما باید بدانیم که فشارها دوطرفهاند. رایدهندگان این را نمیخواهند؛ اما حامیان مالی دستکم شمار زیادی از آنها خواستار آن هستند. در آستانه انتخابات میاندورهای در نوامبر ۲۰۲۶، این دو فشار از دو گروه در جهتهای مخالف وارد میشود و به باور ترامپ، او به هر دو گروه نیاز دارد.
طوسی دراینباره میگوید: محاسبات سیاسی برای جنگ با ایران اکنون مهمتر از ماه ژوئن است زیرا به انتخابات(میاندوره ای) ۲۰۲۶ نزدیکتر شدهایم؛ انتخاباتی که تعیین میکند چه کسی کنترل کنگره را در دست خواهد داشت.
وی افزود: اکنون محبوبیت ترامپ بهدلیل بحران هزینههای زندگی و اختلاف بین محافظهکاران بر سر سیاست خارجی بسیار پایین است. بنابراین همه این عوامل توان ترامپ برای ورود به یک جنگ بزرگ را محدود میکند.
خطر تشدید تنش
به گفته تریتا پارسی «خویشتنداری ایران در ژوئن، احتمالا تکرار نخواهد شد، زیرا غرب عدم تمایل تهران به تشدید تنش را ضعف تلقی خواهد کرد.»
وی تاکید کرد: پاسخ ایران بسیار سختتر و بسیار سریعتر خواهد بود، چون ایرانیها میدانند که اگر قاطعانه پاسخ ندهند و این تصور که «ایران کشوری است که میتوان هر ۶ ماه یکبار آن را بمباران کرد» را از بین نبرند، آنگاه ایران به کشوری تبدیل میشود که اسرائیل هر ۶ ماه یکبار آن را بمباران خواهد کرد.
پارسی هشدار داد که «اسرائیل ممکن است بهطور یکجانبه به ایران حمله و روی پدافند هوایی آمریکا در منطقه برای کمک حساب باز کند و بهتدریج پای آمریکا را به درگیری بکشاند.»
به گفته وی، «ترامپ باید از همان ابتدا مانع آغاز حمله اسرائیل شود.»
پارسی افزود: اگر آنها(آمریکا) نمیخواهند اسرائیل چنین جنگی را شروع کند، به اسرائیل بگوید که «آن جنگ را شروع نکنید. و ما کاملا کنار میکشیم»؛ این نشاندهنده اولویت قرار دادن موضع “اول آمریکا” است.
پارسی به راهبرد امنیت ملی ترامپ اشاره کرد که در آن آمده است با حرکت منطقه به سمت همکاری بیشتر و درگیری کمتر، «دلیل تاریخی تمرکز واشنگتن بر خاورمیانه» به تدریج کمرنگ خواهد شد.
وی ادامه داد: خب، پس کمرنگش کنید. دولتهای پیاپی زیادی(در آمریکا) چنین حرفهایی زدهاند؛ چه در راهبرد امنیت ملی و چه خارج از آن. پس انجامش دهید.
الجزیره در ادامه ادعا میکند که ترامپ پس از حملات آمریکا به ایران در ماه ژوئن توانست اعلام پیروزی کند. او از اسرائیل حمایت کرد، به برنامه هستهای ایران آسیب زد و بدون کشاندن آمریکا به یک درگیری طولانی، پایگاه رای خود را حفظ کرد.
پس از حمله موشکی ایران به پایگاه آمریکایی «العدید» در قطر، ترامپ آتشبسی را برای پایان دادن به جنگ ۱۲روزه اعلام کرد. با این حال، تحلیلگران هشدار میدهند که امکان دارد دور دوم جنگ احتمالی با ایران به این سادگی پایان نیابد.