به گزارش سایت خبری مدارا: دیدبان نوشت: با نزدیک شدن زمان برگزاری هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در اردیبهشت ۱۴۰۵، فضای سیاسی کشور بهویژه در کلانشهرها، رنگ و بوی انتخاباتی به خود گرفته است. در این میان، انتخابات شورای شهر تهران بیش از سایر نقاط مورد توجه قرار گرفته، زیرا قرار است برای نخستین بار، شیوه «انتخابات تناسبی» بهصورت آزمایشی در پایتخت اجرا شود. این طرح که وزارت کشور اجرای آن را بهعنوان پایلوت در تهران برعهده گرفته است، میتواند به نقطه عطفی در روند انتخابات شوراها و نقشآفرینی احزاب در ساختار مدیریت شهری تبدیل شود.
براساس قانون جدید مصوب مجلس، در انتخابات تناسبی، کرسیهای شورای شهر میان فهرستهای حزبی به نسبت میزان آرای کسبشده تقسیم میشود؛ تغییری که موافقان، آن را گامی برای تقویت فعالیتهای حزبی، انسجام فکری در شورا و افزایش پاسخگویی جناحهای سیاسی میدانند. در مقابل، منتقدان نسبت به پیامدهای احتمالی این نوع از برگزاری انتخابات هشدار میدهند و معتقدند ممکن است چنین شیوهای به ابهام در نتایج و بیعدالتی در توزیع کرسیها منجر شود. همچنین برخی کارشناسان با اشاره به پیچیدگیهای فنی این روش، بر این باورند که اجرای آن در تهران بهعنوان پایتخت سیاسی کشور بدون تجربه قبلی در سایر شهرها، میتواند ریسکهای مدیریتی و اجرایی در پی داشته باشد.
با وجود این دیدگاههای متفاوت، تصمیم وزارت کشور بر اجرای آزمایشی طرح در تهران نهایی شده است. در صورت موفقیت، مدل انتخابات تناسبی در دورههای بعدی به سایر شهرهای بالای ۵۰۰ هزار نفر نیز تعمیم داده خواهد شد. تحلیلگران پیشبینی میکنند که نتیجه این تغییر، شکلگیری شورایی متنوعتر، تخصصمحورتر و چندصداتر در پایتخت خواهد بود؛ شورایی که ترکیب آن میتواند بازتابی واقعیتر از تنوع سیاسی و اجتماعی شهر تهران باشد. در همین حال، برخی ناظران تأکید دارند که این انتخابات، نهتنها آزمونی برای کارآمدی مدل جدید انتخاباتی، بلکه محک مهمی برای میزان آمادگی نهادهای انتخاباتی کشور در مواجهه با تحولات ساختاری در حوزه مشارکت شهری است.
درباره شیوه برگزاری انتخابات تناسبی شورای شهر تهران، جزئیات و ابهامات آن، با محمدصالح جوکار، رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس و نماینده یزد در مجلس شورای اسلامی گفتوگو کرده است
مشروح گفت و گوی محمد صالح جوکار رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس را در ادامه میخوانید.
انتخابات تناسبی یعنی رعایت عدالت برحسب میزان اقبال عمومی شهروندان به فهرستهای انتخاباتی
محمدصالح جوکار، رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس در پاسخ به این پرسش که آیا در نظر گرفتن سهم برای نامزدهای مستقل با خواسته مجلس از برگزاری انتخابات تناسبی یعنی تقویت فعالیتهای حزبی در تناقض قرار دارد یا خیر، گفت: هدف اصلی مجلس از پیشنهاد برگزاری انتخابات تناسبی، رعایت عدالت نسبی در انتخابات است. در شیوه انتخابات اکثریتی، وقتی یک فهرست در یک شهر ۴۰ تا ۵۰ درصد آرا را به خود اختصاص میدهد، ولی فهرستهای دیگر اعداد و ارقام پایینتر دارند، تمام اعضای لیست اول چون بیشترین رأیها را کسب کردهاند، میتوانند همه کرسیهای شورا را تصاحب کنند. ولی در شیوه انتخابات تناسبی، هر فهرست انتخاباتی به میزانی که از شهروندان رأی گرفته است، میتواند در شورا کرسی داشته باشد.
نماینده یزد در مجلس شورای اسلامی داد: در بسیاری از کشورهای دنیا نظام انتخابات اکثریتی و در بسیاری از کشورها نیز نظام انتخابات تناسبی وجود دارد. در کشور ما نیز تا امروز در تمام انتخاباتها، نظام اکثریتی وجود داشته و این اولین بار است که در انتخابات شوراها آن هم فعلاً فقط در شورای شهر تهران، قرار است نظام تناسبی مورد آزمایش قرار گیرد. آنچه مد نظر نظام انتخابات تناسبی قرار دارد، رعایت عدالت برحسب میزان اقبال عمومی شهروندان به فهرستهای انتخاباتی و میزان رأیی است که هرکدام از فهرستها از مردم میگیرند؛ به نحوی که اگر یک فهرست، ۴۰ درصد آرای شهروندان در یک شهر را کسب کند، ۴۰ درصد کرسیهای شورای آن شهر به آن فهرست اختصاص داده میشود، اما اگر فهرست دیگری، ۲۰ درصد آرا را کسب کند، ۲۰ درصد کرسیها به اعضای آن فهرست اختصاص خواهد یافت.
وی درباره نحوه حضور نامزدهای مستقل و پیروزی آنها در انتخابات شورای شهر نیز گفت: تعداد اعضای شورای شهر تهران ۲۱ نفر است و فرض کنید فهرستی شامل ۲۱ نفر داشته باشیم. در هنگام بررسی نتیجه انتخابات، تعداد آرای این ۲۱ نفر جمع میشود و بر کل آرای صحیح مأخوذه تقیسم میشود و براساس نسبت آرای کسبشده توسط این فهرست به کل آرای صحیح شهروندان، به اعضای این لیست در شورای شهر کرسی اختصاص داده میشود. درباره نامزدهای مستقل هم شرایط به همین شکل است، به نحوی که جمع کل آرای همه نامزدهای مستقل نسبت به کل آرای صحیح مأخوذه محاسبه میشود و تناسب برقرار میشود و به همان نسبت به نامزدهای مستقل در شورای شهر کرسی اختصاص داده میشود.
رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس درباره قانون انتخابات شوراها گفت: در چنین شرایطی، فرض کنید که به طور مثال براساس نسبت و تناسب، باید سه کرسی به نامزدهای مستقل اختصاص داده شود. در این صورت، سه نفری که در میان مستقلین بیشترین آرا را از مردم گرفتهاند، برای حضور در شورا انتخاب میشوند. اما زمانی این افراد میتوانند وارد شورا شوند که تعداد رأی هرکدام از آنها از نفر بیستویکم فهرستی که بیشترین رأی را کسب کرده است، کمتر نباشد و اگر چنین باشد، آن فرد نمیتواند در شورای شهر صاحب کرسی شود. مثلاً اگر قرار باشد سه رأی به نامزدهای مستقل اختصاص داده شود و نفر سوم مستقلین ۲۰۰ هزار رأی کسب کرده باشد، اما نفر بیستویکم فهرستی که بیشترین رأی را کسب کرده است، ۶۰۰ هزار رأی آورده باشد، به آن نامزد مستقل کرسی داده نمیشود و دوباره تناسبی بین آرای فهرستها با تعداد کل آرای صحیح مأخوذه بسته میشود و کرسیهای مستقلین به نسبت صحیح اعشاری بین فهرستها تقسیم میشود.
وی در پایان در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که بعضی افرادی که قصد نامزدی در انتخابات شورای شهر را دارند، با وجود این که استعفا دادهاند، اما هنوز هم بر سر کار خود هستند، خاطرنشان کرد: استعفای صوری داوطلبان نامزدی در شورای شهر قابل قبول نیست و حتماً در زمان ثبتنام در انتخابات شوراها این مسأله رصد میشود و از حضور داوطلبانی که به شکل صوری استعفا دادهاند و بعد از استعفا هم در جایگاه و محل کار خود حضور دارند، جلوگیری میشود.