بیابان‌زایی به شهر اصفهان رسید؛ آلودگی بستر زاینده‌رود به فلزات سنگین
استاد گروه خاک شناسی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان گفت: بیابان زایی به دروازه‌های شهر اصفهان رسیده و ۵۵۰ هزار هکتار کانون بحرانی با شدت بالای تولید ریزگرد این منطقه را احاطه کرده است.
به گزارش سایت خبری مدارا؛ پروفسور احمد جلالیان صبح پنجشنبه در نخستین کنفرانس تازه‌های علمی آلاینده‌های زیست‌محیطی و تأثیر متقابل آن بر سلامت جامعه که در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برگزار شد، اظهار کرد: ما در حال حاضر با پدیده‌ای به نام بیابان‌زایی مواجه هستیم که به بحرانی جدی برای کشور تبدیل شده است. این پدیده ۲۵ استان ایران را درگیر کرده و استان اصفهان نیز از این معضل مستثنی نیست.
وجود ۵۵۰ هزار هکتار کانون بحرانی با شدت بالای تولید ریزگرد
به نوشته مهر؛ وی افزود: بر اساس آخرین آمار ارائه‌شده توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست، حدود هفت میلیون هکتار کانون گردوغبار در کشور وجود دارد که از این میزان، ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار در استان اصفهان واقع شده است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: حدود ۵۵۰ هزار هکتار به‌عنوان کانون‌های بحرانی با شدت بالای تولید گردوغبار در استان اصفهان شناسایی شده که عمده این کانون‌ها در مناطق شمال شرق، شرق و مرکز این استان است.
جلالیان با اشاره به تبعات بیابان‌زایی، فرونشست زمین را یکی از جدی‌ترین پیامدهای این پدیده در اصفهان دانست و گفت: فرونشست زمین در این استان به شدت در حال گسترش است و همراه با گردوغبار آلوده، دو تهدید اصلی زیست‌محیطی منطقه را تشکیل می‌دهند.
به گفته این استاد دانشگاه، گردوغبارهای آلوده حاوی فلزات سنگین خطرناکی مانند آرسنیک، کادمیوم، سرب، جیوه و مس هستند که در صورت افزایش غلظت، می‌توانند عوارض شدیدی نظیر اختلالات عصبی، گوارشی، استخوانی، مشکلات کلیوی، بیماری‌های خونی، اختلالات ذهنی و حتی سرطان را به دنبال داشته باشند.
افزایش ۵ برابری فرونشست گردوغبار در گاوخونی
جلالیان با تأکید بر شدت این معضل در تالاب گاوخونی افزود: تالاب بین‌المللی گاوخونی به دلیل خشک شدن، به یکی از کانون‌های اصلی تولید گردوغبار تبدیل شده است.
استاد گروه خاک‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان تصریح کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان گردوغبار تولیدشده در این تالاب در مقایسه با سال‌های گذشته تا پنج برابر افزایش یافته است. این افزایش چشمگیر، تهدیدی جدی برای کیفیت هوای منطقه و سلامت ساکنان است.
وی با استناد به داده‌های کنترل کیفیت هوای اصفهان در سال ۱۴۰۴، خاطرنشان کرد: ۶۰ درصد از روزهای دو سال اخیر در اصفهان، هوا به دلیل وجود گردوغبار آلوده بوده و این در حالی است که در تهران این رقم به ۳۸ درصد می‌رسد.
جلالیان تصریح کرد: برخلاف تصور رایج که آلودگی هوا را تنها به فعالیت‌های صنعتی، وسایل نقلیه و سوخت‌های فسیلی نسبت می‌دهند، بخش قابل‌توجهی از آلودگی هوای اصفهان ناشی از گردوغبار است که حتی به داخل منازل نفوذ کرده و سلامت شهروندان را تهدید می‌کند.
وی ابراز کرد: بیابان‌زایی اکنون به دروازه‌های شهر در فاصله ۲۰ کیلومتری اصفهان رسیده و این موضوع نیازمند توجه فوری است.
اصفهان هر ۹ روز یک پدیده گردوغبار دارد
این استاد دانشگاه با ارائه آماری از وضعیت گردوغبار در ۱۵ سال گذشته، خاطرنشان کرد: در سال ۱۳۸۵، اصفهان تنها دو روز با پدیده گردوغبار مواجه بود اما این تعداد در سال‌های بعد به‌تدریج افزایش یافت. از سال ۱۳۸۷ که آغاز دوره خشکسالی طولانی بود، تعداد روزهای گردوغبار به طور چشمگیری افزایش پیدا کرد به‌طوری‌که در سال ۱۴۰۳، هر ۹ روز یک پدیده گردوغبار در اصفهان ثبت شده و در سجزی به ۶ روز و تالاب بین‌المللی گاوخونی، این آمار به هر ۷ روز یک‌بار رسیده است.
بیابان‌زایی به شهر اصفهان رسید؛ آلودگی بستر زاینده‌رود به فلزات سنگین
جلالیان افزود: در مقایسه با سال ۱۳۸۵ که تنها دو پدیده گردوغبار در اصفهان ثبت شده بود، در چهار ماه نخست سال ۱۴۰۰ این تعداد به ۱۳ مورد رسید که نشان‌دهنده افزایش هفت برابری است. در سال ۱۴۰۳ نیز از خرداد تا آبان، به مدت پنج تا ۶ ماه، پدیده گردوغبار به طور مداوم گریبان‌گیر شهر بوده و شاخص کیفیت هوا در برخی روزها به عدد نگران‌کننده ۵۰۰ رسیده است.
وجود کادمیوم و آرسنیک در بستر خشک زاینده‌رود
این استاد دانشگاه با اشاره به تحقیقات جدید خود در رابطه با وضعیت آلودگی رودخانه زاینده‌رود، اظهار کرد: رودخانه زاینده‌رود به دلیل ورود فاضلاب‌های خام و استفاده از کودهای فسفاتی و آفت‌کش‌ها در کشاورزی، به شدت آلوده شده است.
جلالیان خاطرنشان کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که این رودخانه به فلزات سنگینی مانند کادمیوم آلوده است که فلزی بسیار خطرناک با ریسک اکولوژیکی بالا محسوب می‌شود. این آلودگی از طریق آب مورد استفاده در کشاورزی وارد چرخه غذایی شده و سلامت انسان و دام را تهدید می‌کند.
وی افزود: در مطالعاتی که در ایستگاه‌های مختلف زاینده‌رود انجام دادیم، مشخص شد که بستر خشک این رودخانه، به‌ویژه در مناطقی مانند پل خواجو، حاوی مقادیر بالایی از کادمیوم و آرسنیک است. این آلودگی‌ها در صورت استنشاق یا تماس با گردوغبار ناشی از بستر خشک رودخانه، می‌توانند مشکلات حاد سلامتی ایجاد کنند.
پروفسور جلالیان با اشاره به تحقیقات انجام‌شده در دانشگاه آزاد اصفهان، نتایج نگران‌کننده‌ای را در مورد آلودگی گردوغبار به فلزات سنگین ارائه کرد و گفت: در مطالعه‌ای که روی بیماران ام اس و افراد سالم انجام شد، میزان سرب در ناخن‌های کودکان ۱۸ برابر بیشتر از افراد سالم بود؛ همچنین، بررسی ۳۱ مجتمع مسکونی در اصفهان نشان داد که گردوغبار موجود در ۳۰ مورد از آن‌ها به کادمیوم آلوده هستند.
وی خاطرنشان کرد: کادمیوم فلزی بسیار خطرناک است که ریسک اکولوژیکی بالایی دارد و حتی در محیط‌های خانگی نیز از طریق گردوغبار وارد بدن می‌شود.
استاد گروه خاک شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان ادامه داد: ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون که به طور عمده منشأ تالابی دارند، به دلیل اندازه کوچک خود به راحتی وارد دستگاه تنفسی تحتانی و جریان خون می‌شوند و مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد می‌کنند.
جلالیان با بیان اینکه این ذرات حاوی فلزات سنگین هستند و از طریق تنفس، تماس پوستی یا مصرف مواد غذایی آلوده، سلامت انسان را به خطر می‌اندازند، ادامه داد: در میان این فلزات، کادمیوم، آرسنیک و جیوه به دلیل سمیت بالا و غلظت زیاد در گردوغبارهای اصفهان، تهدیدی جدی محسوب می‌شوند.
جلالیان با اشاره به منشأ گردوغبارهای آلوده در اصفهان، اظهار کرد: منشأ اصلی این گردوغبارها در کلان‌شهر اصفهان، تالاب بین‌المللی گاوخونی و مناطق شمال شرقی استان است. خشکی بستر زاینده‌رود و اراضی کشاورزی رها شده نیز به تشدید این مشکل دامن زده است؛ علاوه بر این، فعالیت‌های انسانی مانند استفاده از کودهای فسفاتی، آفت‌کش‌ها و فاضلاب‌های خام در کشاورزی، به افزایش غلظت فلزات سنگین نظیر آرسنیک در محیط منجر شده است.
پتانسیل بالای تولید ذرات سمی در جنوب گاوخونی
وی با بیان اینکه تالاب گاوخونی به دلیل خشک شدن، به یکی از کانون‌های اصلی تولید گردوغبار تبدیل شده است، تصریح کرد: در بخش‌های جنوبی این تالاب، پتانسیل بالایی برای تولید ذرات سمی وجود دارد که در ترکیب با فلزات سنگین، تهدیدی جدی برای سلامت عمومی به شمار می‌رود.
جلالیان افزود: بررسی‌های ما نشان می‌دهد که نرخ فرونشست گردوغبار در تالاب گاوخونی به ۲۲۴ تن در کیلومتر مربع رسیده که پنج برابر بیشتر از سال‌های گذشته است.
این استاد دانشگاه هزینه اقتصادی آلودگی هوای اصفهان را ۵۱ میلیون دلار تخمین زد و گفت: مرگ‌ومیر منتسب به آلودگی هوا در کلان‌شهر اصفهان از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ حدود ۱۰۰ درصد افزایش یافته است.
وی تاکید کرد: این آمار نشان‌دهنده عمق فاجعه‌ای است که اگر به آن توجه نشود، می‌تواند به یک بحران زیست‌محیطی تمام‌عیار تبدیل شود.
جلالیان بر ضرورت اقدام فوری برای کنترل ۵۵۰ هزار هکتار کانون‌های بحرانی گردوغبار استان، گفت: ایجاد پوشش گیاهی چندساله، احیای مراتع و مدیریت منابع طبیعی از جمله راهکارهای کاهش گردوغبار است؛ همچنین، تأمین جریان پایدار آب در زاینده‌رود با دبی ۱۰ تا ۱۵ مترمکعب بر ثانیه می‌تواند به کاهش فرونشست زمین و تولید گردوغبار کمک کند.
وی تصریح کرد: این اقدامات نه‌تنها برای اصفهان، بلکه برای کل فلات مرکزی ایران ضروری است.
پروفسور جلالیان با ابراز نگرانی از بی‌توجهی به این معضل، خواستار همکاری نهادهای مختلف از جمله شورای شهر، سازمان محیط‌زیست و وزارت نیرو شد و تأکید کرد: اگر امروز برای حل این بحران اقدام نکنیم، در آینده با فاجعه‌ای زیست‌محیطی مواجه خواهیم شد که جبران آن بسیار دشوار خواهد بود.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: ما باید به آلودگی زاینده‌رود و حضور فلزات سنگین مانند کادمیوم و جیوه در هوا توجه ویژه‌ای داشته باشیم زیرا این مسائل مستقیماً سلامت شهروندان را تهدید می‌کنند.
اخبار مرتبط:
