عمل جراحی استخوانچه گوش چیست؟

استخوانچه‌های گوش میانی شامل چکشی، سندانی و رکابی هستند که مدار انتقال صدا را از پرده صماخ به حلزون گوش تشکیل می‌دهند. این سه استخوان کوچک و ظریف، با هم‌ترازی مناسب و تحرک منسجم، موجب می‌شوند امواج صوتی پیش از ورود به حلزون تقویت شوند. هرگونه اختلال در حرکت یا ساختار این استخوانچه‌ها – از قبیل فرسایش، گسیختگی یا جوش‌خوردگی غیرطبیعی – می‌تواند به کم‌شنوایی یا ناشنوایی منجر شود و کیفیت زندگی فرد را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.

تحقیقات نشان می‌دهد عامل‌هایی مثل ضربه‌های فیزیکی به سر، عفونت‌های مزمن گوش و بیماری‌های التهابی (مانند اتواسکلروز) در ایجاد اختلال در عملکرد استخوانچه‌های گوش مؤثرند. از آنجا که سلامت این عناصـر کوچک ارتباط نزدیکی با شنوایی هر فرد دارد، شناخت و تشخیص به‌موقع اختلالاتشان اهمیت ویژه‌ای دارد. مراجعه به پزشک متخصص و انجام آزمایش‌های شنیداری، می‌تواند در جلوگیری از تشدید مشکلات و افت شدید شنوایی نقش بسزایی داشته باشد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد  عمل جراحی استخوانچه گوش میتوانید به وبسایت رسمی دکتر کیوان آقازاده متخصص گوش و حلق و بینی   و جراح بیماری های سر و گردن به آدرس ( https://dr-aghazadeh.com/ )مراجعه کنید .دکتر کیوان آقازاده دوران تخصص را در سال ۱۳۹۰ با به دست آوردن رتبه یک آزمون بورد(دانشنامه تخصصی)کشور به پایان رساند. از سال ۱۳۹۰ به عنوان هیات علمی در مرکز آموزشی بیمارستان امیراعلم مشغول به کار گردید که حاصل آن هزاران عمل جراحی موفق و تعداد زیادی مقالات پژوهشی بین المللی و تربیت صدها رزیدنت تخصصی بوده است.دکتر در حال حاضر حائز رتبه دانشیاری دانشگاه علوم پزشکی تهران و فلوشیپ فوق تخصصی جراحی های سر و گردن می باشد.

رایج‌ترین دلایل بروز مشکل در استخوانچه گوش

مشکلات استخوانچه‌های گوش میانی می‌تواند از عوامل متنوعی ناشی شود. یکی از شایع‌ترین علل، اتواسکلروز است که طی آن در اطراف استخوان رکابی بافت استخوانی اضافی رشد می‌کند و مانع از انتقال صحیح ارتعاشات صوتی می‌گردد. نبود تحرک کافی در رکابی یا هر دو استخوان دیگر منجر به انقطاع انتقال صوت و در نتیجه ایجاد کم‌شنوایی تدریجی می‌شود. علاوه بر اتواسکلروز، ضربه‌های فیزیکی به سر یا اختلالات مادرزادی نیز بر ساختار اسیکول‌ها (استخوانچه‌ها) تأثیر منفی می‌گذارند.

افزون بر عوامل ساختاری، عفونت‌های مزمن گوش میانی نیز می‌توانند موجب فرسایش یا تخریب بخشی از استخوانچه‌ها شوند. این عفونت‌ها در صورت عدم درمان به‌موقع، به بافت‌های حساس راه پیدا کرده و با تحت‌تأثیر قرار دادن زنجیره شنیداری، باعث افت یا اختلال موقتی و حتی دائمی شنوایی می‌شوند. تشخیص سریع و مداخله زودهنگام پزشکی، کلید اصلی در کنترل عواملی است که زمینه‌ساز بروز اختلالات استخوانچه گوش هستند.

عمل جراحی استخوانچه گوش: روش‌ها، مراقبت‌ها و نتایج

عمل جراحی استخوانچه گوش، دربردارنده روش‌هایی مانند استاپدکتومی و اسیکولوپلاستی است که هر یک بسته به علت اصلی اختلال در استخوانچه‌ها، توسط جراح متخصص انتخاب می‌شوند. در استاپدکتومی، استخوان رکابیِ جوش‌خورده یا آسیب‌دیده برداشته و با پروتز جایگزین می‌شود؛ این کار باعث انتقال مجدد ارتعاشات به گوش داخلی و بهبود شنوایی می‌گردد. در اسیکولوپلاستی نیز ممکن است بخشی از زنجیره استخوانچه‌ها ترمیم یا جایگزین شود تا ارتعاشات صدا با کم‌ترین اختلال به حلزون گوش برسد.

پس از جراحی، بیماران معمولاً نیازمند مراقبت‌های ویژه‌ای هستند؛ از جمله محافظت از گوش در برابر رطوبت و عفونت، پرهیز از خم‌شدن‌های ناگهانی یا بلندکردن اجسام سنگین و استفاده از داروهای تجویزشده برای کاهش التهاب. دوره نقاهت نسبتاً کوتاه است و در صورت رعایت نکات لازم، بیشتر بیماران طی چند هفته به بهبود قابل‌ملاحظه شنوایی دست می‌یابند. با این حال، معاینات دوره‌ای و پیگیری وضعیت پروتز یا بافت ترمیم‌شده ضروری است تا از پایداری نتایج و جلوگیری از مشکلات احتمالی در آینده اطمینان حاصل گردد.

بیشتر بخوانید:

عمل جراحی ترمیم پرده گوش (جراحی تمپانوپلاستی)

چه کسانی به این جراحی نیاز دارند؟

بیمارانی که با مشکلات شنوایی جدی ناشی از آسیب یا اختلال در استخوانچه‌های گوش میانی مواجه هستند، معمولاً گزینه اصلی برای عمل جراحی استخوانچه گوش محسوب می‌شوند. دگرگونی‌های ساختاری، از جمله سفت‌شدن یا تخریب استخوان رکابی، و بیماری‌هایی مانند اتواسکلروز از جمله دلایل شایع کاهش شنوایی پیش‌رونده‌اند. اگر مصرف سمعک یا داروهای تجویزشده نتواند افت شنوایی را جبران کند یا کیفیت زندگی بیمار به طرز محسوسی افت کند، معمولاً متخصص گوش، حلق و بینی انجام عمل جراحی را پیشنهاد می‌دهد.

عوامل شخصی نظیر سن بیمار، وضعیت سلامتی عمومی و وجود بیماری‌های زمینه‌ای بر تصمیم نهایی پزشک تأثیرگذار هستند. به‌عنوان مثال، افرادی که به عفونت‌های مزمن گوش یا مشکلات انعقاد خون دچارند، ممکن است به بررسی‌های تکمیلی نیاز داشته باشند تا ریسک جراحی به حداقل برسد. جراح پس از دریافت نتایج آزمایش‌های شنیداری و تصویربرداری، همه جوانب را می‌سنجد تا اگر عمل ضروری باشد، آن‌ را در زمان مناسب و با کمترین عارضه ممکن انجام دهد.

آمادگی قبل از عمل

آمادگی پیش از عمل جراحی استخوانچه گوش، فراتر از صرفاً ناشتا بودن در روز جراحی است. پیش از هر چیز، بیمار باید معاینات دقیقی را پشت سر بگذارد که شامل آزمایش‌های خون، ارزیابی شنوایی و در برخی موارد تصویربرداری‌های پیشرفته از ساختار گوش است. در صورتی که بیمار از داروی خاصی استفاده می‌کند، به‌خصوص داروهای ضدانعقاد، پزشک توصیه می‌کند در بازه زمانی مشخصی پیش از عمل، مصرف آنها را محدود یا قطع کند تا خطر خونریزی حین جراحی کاهش یابد.

همچنین، انجام مشاوره بیهوشی برای بررسی وضعیت قلب، ریه و کلیه‌ها ضروری است. اگر نیاز به تغییراتی در رژیم دارویی بوده یا عادات غذایی و خواب فرد اصلاح شود، این دستورات از سوی پزشک با جزئیات ارائه می‌گردد. رعایت دقیق نکات و توصیه‌های آماده‌سازی، هم در کاهش اضطراب بیمار پیش از عمل مؤثر است و هم روند جراحی را برای تیم درمانی ایمن‌تر و آسان‌تر می‌کند.

مراحل انجام عمل

عمل جراحی استخوانچه گوش غالباً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود، هرچند در برخی شرایط امکان استفاده از بی‌حسی موضعی هم وجود دارد. جراح پس از ایجاد یک برش کوچک در مجرای گوش خارجی یا پشت لاله گوش، به استخوانچه‌های گوش میانی دسترسی پیدا می‌کند. در صورت وجود بافت یا استخوان اضافه، مانند آنچه در اتواسکلروز رخ می‌دهد، این بافت برداشته و با پروتز یا قطعه مصنوعی جایگزین می‌شود. هدف اصلی، بازگرداندن انتقال ارتعاشات صوتی به گوش داخلی است.

در پایان عمل، پزشک اطمینان حاصل می‌کند که پروتز یا بخش ترمیم‌شده به‌درستی در محل مناسب قرار گرفته و عملکرد زنجیره استخوانچه‌ها برقرار است. پس از آن زخم جراحی با بخیه بسته می‌شود و پانسمان موقتی برای محافظت از گوش در برابر عفونت یا ضربه به کار می‌رود. بسته به میزان مداخله و شرایط بیمار، ممکن است لازم باشد بیمار برای مدتی کوتاه در بیمارستان بستری شود تا تحت نظر بوده و در صورت بروز عوارض احتمالی، به‌سرعت مداخله لازم انجام گیرد.

مراقبت‌های مهم پس از جراحی استخوانچه گوش

پس از عمل جراحی استخوانچه گوش، دوره نقاهت و مراقبت‌های پس از آن تأثیر مستقیمی بر نتیجه نهایی جراحی دارد. استراحت کافی در روزهای نخست و پرهیز از خم شدن، بلند کردن اجسام سنگین یا انجام ورزش‌های پرفشار، فرصت ترمیم بهینه را برای بافت‌های جراحی‌شده فراهم می‌کند. پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند تا چند هفته از ورود آب به گوش جلوگیری شود و شست‌وشوی سر با احتیاط خاصی انجام گیرد تا از بروز عفونت و مشکلات احتمالی پیشگیری شود.

ناحیه جراحی‌شده ممکن است در روزهای اول دچار ورم یا درد مختصر شود که اغلب با مصرف داروهای تسکین‌دهنده یا آنتی‌بیوتیک تحت کنترل قرار می‌گیرد. انجام جلسات ویزیت بعدی، ارزیابی سطح شنوایی از طریق تست‌های ادیومتری و بررسی وضعیت پروتز، همه از الزامات پس از جراحی هستند تا در صورت بروز هرگونه اختلال یا علامت غیرعادی، مداخله لازم به‌موقع صورت گیرد. رعایت این نکات کمک می‌کند شنوایی جدید تثبیت شود و نتیجه ماندگارتری نصیب بیمار گردد.

چشم‌انداز طولانی‌مدت و مزایای عمل جراحی استخوانچه گوش

عمل جراحی استخوانچه گوش در صورت موفقیت، معمولاً به بهبود شنوایی قابل توجهی منجر می‌شود که می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به‌طور چشمگیری ارتقا دهد. توانایی تشخیص کلمات در محیط‌های پرسر‌و‌صدا و کاهش یا برطرف‌شدن وزوزگوش از جمله دستاوردهای مهم این جراحی هستند. علاوه بر این، با پیشرفت و بهبود روش‌های جدید جراحی و استفاده از پروتزهای مدرن، نتایج چشمگیرتر و با عوارض جانبی محدودتری به دست می‌آید.

بااین‌حال، دست‌یابی به بهترین نتیجه تنها در گرو عمل جراحی موفق نیست؛ بلکه پیگیری و معاینات مداوم، تنظیم دقیق داروها (در صورت نیاز)، و رعایت توصیه‌های پزشکی در دوره پس از جراحی نقش بسزایی در حفظ و پایداری دستاوردهای بلندمدت دارد. در نهایت، بیمارانی که این جراحی را پشت سر می‌گذارند، با هماهنگی مناسب میان تیم پزشکی و مراقبت دقیق از گوش خود، می‌توانند از شنوایی سالم‌تری برخوردار شوند و روال عادی زندگی را مجدداً از سر بگیرند.

پرسش و پاسخ مرتبط با عمل جراحی استخوانچه گوش

آیا عمل جراحی استخوانچه گوش برای تمام بیماران مبتلا به کم‌شنوایی میانی مناسب است؟
این جراحی در درجه اول برای بیمارانی کاربرد دارد که مشکل شنوایی آن‌ها ناشی از اختلال در ساختار استخوانچه‌ها (همچون اتواسکلروز یا ضربه فیزیکی) باشد. اگر کاهش شنوایی از نوع حسی – عصبی باشد، احتمالاً درمان‌های دیگری مانند کاشت حلزون پیشنهاد می‌شود.

پس از عمل جراحی، چه مدت باید از ورود آب به گوش پرهیز کرد؟
پزشک متخصص معمولاً توصیه می‌کند تا چند هفته، بسته به وضعیت بهبودی زخم، گوش از رطوبت محافظت شود. در صورت نیاز به استحمام، می‌توان با استفاده از پلاگ گوش یا روش‌های جایگزین از ورود آب به مجرای گوش جلوگیری کرد تا احتمال التهاب یا عفونت به حداقل برسد.

آیا امکان افت شنوایی پس از عمل وجود دارد؟
اگرچه در بیشتر موارد عمل جراحی استخوانچه گوش، موفقیت‌آمیز و منجر به بهبود شنوایی می‌شود، اما در درصد کمی از بیماران، احتمال کاهش بیشتر شنوایی یا ایجاد وزوزگوش وجود دارد. با انتخاب جراحی ماهر و رعایت نکات ایمنی پیش و پس از عمل، می‌توان ریسک این عوارض را تا حد زیادی کاهش داد.

چه زمانی می‌توان پس از عمل جراحی به فعالیت‌های عادی بازگشت؟
اغلب بیماران بعد از یک یا دو هفته می‌توانند فعالیت‌های سبک را از سر بگیرند. با توجه به نوع فعالیت یا شغل، ممکن است تا چهار هفته یا بیشتر نیاز به احتیاط وجود داشته باشد. در صورت احساس هرگونه درد، سرگیجه یا مشکل شنوایی، بهتراست فعالیت‌ها کاهش یابد و فورا با پزشک مشورت شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد  عمل جراحی استخوانچه گوش میتوانید به وبسایت رسمی دکتر کیوان آقازاده متخصص گوش و حلق و بینی   و جراح بیماری های سر و گردن به آدرس ( https://dr-aghazadeh.com/ )مراجعه کنید .دکتر کیوان آقازاده دوران تخصص را در سال ۱۳۹۰ با به دست آوردن رتبه یک آزمون بورد(دانشنامه تخصصی)کشور به پایان رساند. از سال ۱۳۹۰ به عنوان هیات علمی در مرکز آموزشی بیمارستان امیراعلم مشغول به کار گردید که حاصل آن هزاران عمل جراحی موفق و تعداد زیادی مقالات پژوهشی بین المللی و تربیت صدها رزیدنت تخصصی بوده است.دکتر در حال حاضر حائز رتبه دانشیاری دانشگاه علوم پزشکی تهران و فلوشیپ فوق تخصصی جراحی های سر و گردن می باشد.