رجانیوز: روسیه دوستی خودش با ما را ثابت کرده / رسانه‌ها خدمات روس‌ها به کشور ما را باید گسترده پوشش دهند
رسانه جبهه پایداری با انتشار یک گفت وگو عنوان کرد که روسیه هیچ وقت به تمامیت ارزی کشور ما تجاوز نکرده است.
به گزارش سایت خبری مدارا؛ رجانیوز نوشت: به‌بهانه بیانیه روسیه و کشورهای عربی علیه جزایر سه‌گانه و واکنش‌ها به این موضوع، با روح‌الله مدبر، کارشناس مسائل اوراسیا گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌‌خوانید:
عملکرد وزارت خارجه را به‌ویژه در ارتباط با روسیه در مقایسه با دولت قبل چگونه ارزیابی می‌کنید؟
باتوجه‌به اینکه سیاست خارجی دولت جدید بر مبنای دیپلماسی متوازن و اصول همسایگی طراحی شد، برنامه وزارت خارجه هم بر همین مبنا تنظیم شد و نسبت به دوره گذشته برنامه معقولی بود. در دوره گذشته، مسئولان حاضر در وزارت خارجه، رسماً و عملاً اعتقاداتی داشتند که حتی با اصول کلی سیاست‌های کلان نظام هم مغایر بود. نمونه‌اش مواردی که وزیر امور خارجه سابق در مورد بی‌اهمیت‌بودن میدان و ترجیح دیپلماسی یکی از تعبیرات غلطی که مطرح کرد مبنی بر اینکه ما در اینجا تعیین‌کننده سیاست خارجی نیستیم؛ به ما ابلاغ می‌شود که مورد عتاب و هشدار رهبر انقلاب قرار گرفت و تذکر جالبی که رهبری دارند که در هیچ جای دنیا دستگاه دیپلماسی، طراحی‌کننده ریل نیست، بلکه اجراکننده است.
به عبارتی، دستگاه سابق مجری سیاست کلان نظام نبود و رسماً هم به این نکته اعتراف و آن را اعلام می‌کرد. یعنی از تعابیر خود وزیر امور خارجه می‌شد این نکات را استنتاج کرد. به همین دلیل زمانی که ترامپ به شکل یک‌جانبه از برجام خارج شد، جمهوری اسلامی دائماً انتظار این را می‌کشید یا آمریکایی‌ها برگردند یا تروئیکای اروپایی به اینها کمک کنند. فراموش نمی‌کنیم که در آغاز اروپایی‌ها وعده‌هایی در باره کانال مالی اینستکس (INSTEX =Instrument in Support of Trade Exchanges) دادند. ابتدا (Special purpose Vehicle = SPV) را وعده دادند و سپس آن را به اینستکس تنزل دادند و نهایتاً وزیر امور خارجه اعتراف کرد که غربی‌ها همین را هم به ایران ندادند. این موضع کاملاً ضعیفی بود که غرب را به این نتیجه رساند که سیاست وزارت امور خارجه ایران منتظر و معطل گشایش غرب است.
نکته بعدی این بود که وزارت امور خارجه سابق یک نگاه ضد روسی و ضد چینی را در ذهن داشت. یعنی کاملاً ملموس بود که حرکت به سمت‌وسویی نیست که ما بتوانیم فرصت‌های جدیدی داشته باشیم و حرکت‌های جدیدی بکنیم. تقریباً دو دهه طول کشید تا ما عضو شانگهای بشویم و کاملاً مشخص بود که دولت‌های سابق، این موضوع را به شکل جدی پیگیری نمی‌کنند و به حساسیت‌های رهبران شانگهای، خصوصاً روسیه و چین توجه نمی‌کنند. این مسئله باعث شده بود که ما از حضور در ائتلاف‌های مهم بین‌المللی هم دور باشیم.
اما دیدیم که باسیاست خارجی متوازن و رعایت اصول همسایگی که کلان سیاست خارجی موردنظر رهبری است که سال‌هاست که مطرح کرده‌اند و توجهی به آن بخش شد، باعث شد که ما رابطه مناسبی را با چین و روسیه در پیش بگیریم و فوایدش را هم دیدیم. امروز در سن‌پترزبورگ، جمهوری اسلامی ایران رسماً به توافق تجاری اتحادیه اقتصادی اوراسیا و تجارت آزاد با آن رسید و از همین روزهای آینده به‌جای تعرفه صفر درصد ۶۵۰ قلم کالا، ۷۵۰۰ قلم کالا را با تعرفه صفر درصد در بازار اقتصادی اتحادیه اوراسیا وارد می‌کنیم. یعنی یک فرصت تجاری غیرنفتی فوق‌العاده برای ایران حاصل می‌شود.
دلیل اینها چیست؟ دلیلش این است که ما توجه کرده‌ایم که نظام بین‌الملل صرفاً تروئیکای اروپایی نیست. در نظام بین‌الملل کشورهای دیگر و سازمان‌های متعددی هستند و می‌شود با اینها کارکرد.
تا اینجا جمع‌بندی این است که وزارت امور خارجه در ظرف این سه سال توانسته ریل سیاست خارجه را عوض کند و نگاه‌ها را از چند کشور اروپایی و امریکا متوجه سایر کشورها کند. سؤال بعدی این است که در طی این چند روز بیانیه کشورهای عربی و روسیه را داشتیم که در جامعه سروصدای زیادی کرد و دیدیم که وزارت امور خارجه ما کاردار روسیه را احضار کرد. شما این اقدام روسیه و احضار کاردار را چگونه تحلیل می‌کنید؟
من در اینجا یک انتقاد برادرانه و درون گفتمانی و درون انقلابی به وزارت امور خارجه دارم. امیدوارم برادران وزارت امور خارجه، این نقد برادرانه من را در راستای بیانیه گام دوم رهبر معظم انقلاب بدانند، چون ایشان در این بیانیه گفتند به‌نقد درون سیستم بپردازیم. من هم می‌خواهم در راستای همین فرمایش رهبری که فرمودند تبیین و نقد کنید، نقد برادرانه کنم.
در اصول روابط بین‌الملل اصلی داریم که مناسباتمان را در مورد کشورهایی که با ما همکاری می‌کنند، امتیازاتی که به ما می‌دهند، فضایی که در نظام بین‌الملل برای ما مشخص می‌کنند، سطح همکاری‌هایشان و شرایط خاصی که آن کشورها دارند. اینها همه در کنار هم قرار می‌گیرند و ما نسبت به شرایط و رخدادها واکنش نشان می‌دهیم.
حدود سه ماه پیش، قبل از پیش‌آمدن بحث جزایر سه‌گانه، آقای کمال خرازی با سفیر وقت ژاپن ملاقات کرد و در آنجا در باره جزایر کوریل که جزو خاک روسیه است، با سفیر ژاپن صحبت کرد و گفت که ژاپن و روسیه می‌توانند در باره آنها صحبت کنند. خرازی می‌خواست در قبال رویکرد روسیه در نشست کشورهای عربی که در باره جزایر سه‌گانه اتخاذ کرده بود و برای خنثی‌کردن آن، این حرف را زد. سه هفته بعد، وزارت خارجه ژاپن رسماً به امارات اعلام کرد که جزایر سه‌گانه متعلق به امارات است. معنای این اقدام چیست؟ ژاپن به‌جای اینکه از ایران تقدیر کند که به خاطر آنها، به دوست خودش روسیه، این کنایه را زد، از امارات به خاطر جزایر سه‌گانه حمایت کرد، اما ما از وزارت امور خارجه واکنش به این سفت و سختی ندیدیم.
منظورم این است که در این شرایط ما نباید برویم و با کشورهایی که دوست دشمنان ما هستند گفتگو کنیم. نکته دوم این است که مسئله‌ای که رخ‌داده از چند بعد حائز اهمیت است. ما نباید صورت‌مسئله را پاک کنیم، بلکه باید ببینیم پشت پرده، کدام کشورها دارند چنین برنامه‌ای را طراحی می‌کنند که حتی روسیه که دوست ماست و دوستی خود را ثابت کرده و مصداق‌های فراوانی هم برای آن وجود دارد…
به مصادیقش هم اشاره کنید.
مصداق اولش عضویت ایران در شانگهای. دوم عضویت دائم ایران در بریکس. ما که می‌دانیم در نشست افریقا، یکی از کشورها تا لحظه آخر مخالف عضویت ایران در بریکس BRICS بود. اینها که مسلم است. سوم بحث توافق تعرفه اقتصادی اتحادیه اوراسیا که گشایش ویژه‌ای برای تجار ما به وجود آورده است. چهارم تعهد روس‌ها و سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیون‌دلاری آنها برای تکمیل حلقه مفقوده راهگذر شمال به جنوب محور ریلی که در رشت هست (محور کاسپین). می‌دانید که سال‌هاست کشورهای مختلف به ما وعده داده بودند که این خط را بسازند. پنجم تکمیل ناوگان کشتی‌های تجاری ما در دریای کاسپین. الان روس‌ها دارند برای ما کشتی‌های باربری و کشتی‌های رو – رو Roll-on/roll-off می‌سازند که مسیر ترانزیتی ما تکمیل بشود. ششم تکمیل شبکه نیاز هلیکوپتری ایران، خصوصاً هلیکوپترهای اورژانس ایران. هفتم فناوری نظامی خاص که به برخی از آنها نمی‌شود اشاره کرد. تحویل هواپیمای یاک ۱۳۰ به جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان پیش تحویل برخی از ادوات جنگی نظامی ویژه. مورد بعدی بحث نیروگاهی و پدافند غیرعامل در مواردی که علیه ایران در حوزه انرژی در حال رخ‌دادن است. قرار است نیروگاه‌های برقی ما به روسیه متصل شود و بخشی از افت فشار جبران شود. مورد بعدی باز گذاشتن دست ایران برای انجام فعالیت‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، علمی و… در روسیه. همین شب گذشته در روسیه مراسم بزرگداشت سالگرد شهید سلیمانی با حمایت روس‌ها برگزار شد. روس‌ها کاملاً از فعالیت‌های تبلیغاتی ما در روسیه حمایت می‌کنند و صدها مورد ازاین‌قبیل. از همه مهم‌تر بحث فضایی. ماهواره خیام یک ماهواره بسیار تخصصی است که قابلیت‌های بسیار ویژه‌ای دارد. این ماهواره را روسیه برای ایران ساخت و در فضا قرارداد و ما داریم ماهواره بعدی را با آنها کار می‌کنیم و ایران دارد در حوزه دانش فضایی با روس‌ها کار می‌کند. همین‌طور حوزه هوش مصنوعی. اگر من بخواهم به تمام موارد اشاره کنم، صدها مورد می‌شود.
اگر حتی یک مورد از اینها را دوستان ما بگویند حتی در دوره‌ای که در برجام بودند، تروئیکای اروپایی برای ایران انجام داد، خود من شخصاً به آنها جایزه می‌دهم. آیا غربی‌ها یک کار زیرساختی اساسی برای ما انجام دادند؟ غرب به‌شدت با راه‌افتادن محور ترانزیتی ایران مخالف است، چون ایران به حوزه نفتی غیروابسته و تبدیل به کشوری می‌شود که یک کریدور عملیاتی دارد. می‌دانید که یک کشوری تا بگوید که ما از نظر ژئوپلیتیک محوریت داریم تا تبدیل به عمل بشود، از نقشه تا عمل خیلی فاصله دارد. جریانی در ایران، ما را به این دلخوش می‌کرد که این خط وجود دارد. اما این خط کجا بود؟ راه افتاد؟ می‌خواست آن را در همین حد نگه دارند. غرب به‌شدت روی این مسئله که ما محور ترانزیتی نباشیم حساس است. به همین دلیل جنگ کریدورها در دنیا به راه افتاده و رقابت‌های متعدد کریدوری وجود دارد.
اینها نمونه‌هایی از خدماتی است که روسیه به ما داده و دارد می‌دهد. همین امروز بعدازظهر، آقای پوتین در جلسه اتحادیه اوراسیا سخنرانی خود را با ایران شروع کرد و گفت ما بازارهایمان را باز کرده‌ایم که ایران محصولات غیرنفتی خود را وارد کند و حوزه اقتصادی غیر تحریمی ایران تقویت شود و روابط اقتصادی آن با ما درهم‌تنیده شود. تأکید پوتین دائماً روی اقتصاد است. همان زمینه‌ای که غرب، ما را در آنجا ترور کرد. مگر غرب ما را تحریم نکرد و تحت‌فشار قرار نداد؟
حرف من این است: در شرایطی که ما آن طرف کفه اینها را داریم، باید بیاییم و بسنجیم و ببینیم چه شده و چه اتفاقی افتاده و چه کسانی دارند کاری می‌کنند که چنین رخدادی رخ بدهد.
نکته بعدی این است که در بیانیه‌ای که امریکا و ژاپن و امارات امضا کرده‌اند، گفته‌اند که جزایر سه‌گانه متعلق به امارات است، اما روس‌ها گفتند که باید در دیوان عالی مطرح شود. من این مسئله را تأیید نمی‌کنم. ولی می‌گویم راه‌حل قضیه، همان تماس تلفنی‌ای بود که آقای عبداللهیان با آقای لاو رف برقرار کرد و وزارت خارجه روسیه، فردای آن روز بیانیه داد که ما به تمامیت ارضی ایران احترام می‌گذاریم، این ماجرا باید به پایان می‌رسید.
یک فضای رسانهای علیه روسیه شکل‌گرفته که ما می‌دانیم توسط چه خبرنگاران و چه جریاناتی مدیریت می‌شود. آیا این فضای رسانهای غالب نشد که ما کاردار را بیاوریم و نشان بدهیم که ما به روسیه واکنش جدی نشان دادیم. با اینکه به اعضای دیگر و امضاکنندگان دیگر آن بیانیه از جمله مراکش و دیگر کشورهای عربی هیچ واکنشی نشان ندادیم. نظر شما در مورد این فضا چیست؟
من این را قبول دارم. طی سه روز گذشته، افراد مختلف حتی از گروه‌های مختلف موضوع‌گیری می‌کنند. ما حتی می‌بینیم که برخی از نمایندگان انقلابی هم دارند موضع‌گیری می‌کنند. چرا؟ چون یک فضای داغ هیجانی پیش‌آمده که عده‌ای می‌گویند روسیه به تمامیت ارضی ایران حمله کرده، درحالی‌که واقعاً این ادبیات وجود ندارد.
ما نباید قبح بعضی از کلمات را بشکنیم. من واقعاً دارم دلسوزانه این را مطرح می‌کنم. دلم می‌سوزد. نهاد دیپلماتیک یک نهاد تخصصی است، نهاد ژورنالیستی که نیست. ما نباید بگذاریم قبح بعضی از کلمات بشکند. در حال حاضر برخی دارند تیتر می‌زنند: حمله روسیه به تمامیت ارضی ایران. شما خودت داری قبح کلمات را می‌شکنی. وقتی وزارت امور خارجه روسیه بیانیه می‌دهد که من به تمامیت ارضی ایران احترام می‌گذارم و اساساً مسئله، مسئله دیگری است. ما چرا این ادبیات را در دهان دیگران می‌گذاریم؟ بعضی وقت‌ها از این نوع رفتار تعجب می‌کنم، اما قاعدتاً باید به این نکته هم توجه کنیم که چرا روس‌ها در ایران هر کار خدماتی‌ای که انجام می‌دهند، به‌صورت گسترده منتشر نمی‌شود؟ شاید چند رسانه هماهنگ واقع‌گرا و رویکرد عقلانی به موضوعات دارند، به این موضوع می‌پردازند، اما اگر کوچک‌ترین اتفاقی بیفتد، به‌شدت منتشر می‌شود.
روز پنجشنبه «شیرکلیف» سفیر انگلیس در تهران، آن رقص را با آن موزیک پر از کنایه و پرتاب تیر را با کمان انجام داد که پیام داشت. فردا صبح، وزیر امور خارجه انگلیس، ایران را محور ناامنی خاورمیانه مطرح کرد. آیا ما سفیر انگلیس را احضار کردیم؟ آیا همین رسانه‌هایی که این را بر خودشان واجب می‌دانند که هر ۱۵ دقیقه علیه روسیه مطلب بنویسند، آیا یک مطلب راجع به این حرکت غیردیپلماتیک سفیر انگلیس نوشتند؟ یک عده هم دلسوزند و فکر کرده‌اند که این موضوع واقعیت دارد و احساساتشان جریحه‌دار شده و از روی دلسوزی مطلب نوشته‌اند، ولی عده‌ای قصد دارند به این تنش دامن بزنند و آن را گسترده کنند.
من معتقدم وزارت خارجه با همان تماس و تذکر صریحی که عبداللهیان گرفت، می‌توانست قضیه را تمام کند. دوباره امروز هم در نشست خبری سخنگوی دولت دوباره این پیام را می‌دهد که ما هشدار می‌دهیم و این کار و آن کار را می‌کنیم نیازی به اینها نبود. اگر طرف ما انگلیس و امریکا باشند، می‌گوییم جز شر هیچ‌چیزی برای ما ندارند. ولی همین امروزی که به تعرفه تجاری اتحادیه اوراسیا پیوسته‌ایم، وقتی خبرنگار می‌پرسد، سخنگو می‌تواند بگوید ما در مورد این موضوع اقدام کرده‌ایم.
این یک بحث انقلابی و یک نقد جدی است. حرف من با برادران وزارت امور خارجه این است که همین کسانی که امروز دارند علیه روسیه تیتر می‌زنند و موج‌سازی می‌کنند، همان‌هایی هستند که یک ماه قبل علیه وزارت امور خارجه ما تیترهای زشت و توهین‌آمیز زدند.
جمع‌بندی صحبت‌های شما این است که وزارت امور خارجه ما باید فضای دیپلماتیک خودش را همچنان به صورت تخصصی پیش ببرد و درگیر فضای رسانه‌‌زده که گاهی به وجود می‌آید نشود و تصمیماتش را بر اساس این رویکرد تخصصی بگیرد تا به روابط دیپلماتیک ما ضربه نخورد. آیا این جمع‌بندی درست است؟
حرف من این است که در چنین شرایطی، وزارت امور خارجه باید به کفه ترازوی مناسبات هم نگاه کند. شما باید ببینید شمایی که دارید با طرف این کار را می‌کنید، چه کسی خوشحال می‌شود. جمله نهایی من این است که انگلیس، امریکا و اسرائیل بیشترین منفعت را از تخریب، تیره شدن و اخلال در روابط بین‌الملل در روابط ایران و روسیه می‌برند. شک نکنید.
اخبار مرتبط:
