یکی از مشکلات عمده فضای کسبوکار همگام با محور عدالت و شفافسازی شفافیت در برگزاری مناقصات دولتی است. خسارات غیر مستقیمی که در اثر نتیجه مناقصات ناسالم رخ میدهد بر همگان آشکار است. اشخاص حقوقی بهمنظور اطلاع از آخرین مناقصات برگزار شده میتوانند به سامانه مناقصات و مزایدات دولت مراجعه نموده و ضمن مشاهده شرایط مناقصات در صورت داشتن شرایط میتوانند در موعد مقرر در مناقصه شرکت نمایند.
مناقصه چیست و انواع آن کدامند؟
مناقصه فرایندی است بهمنظور تأمین کالا و خدمات دولتی که بر اساس آن تعهدات قراردادی به مناقصهگری که کمترین پیشنهاد را ارائه کرده باشد داده میشود. مناقصه بر اساس مراحل بررسی یا چگونگی دعوت مناقصهگران انواع مختلفی دارد. میتوان مناقصات را به انواع محدود، عمومی، یکمرحلهای و دومرحلهای تقسیم کرد. مناقصه را بر اساس مراحل بررسی میتوان به انواع ذیل تقسیمبندی کرد:
- مناقصه یکمرحلهای: در مناقصه یکمرحلهای تنها از طریق گشودن پاکتهای پیشنهاد مناقصهگران طی یک جلسه برنده مناقصه اعلام میشود. در این مناقصه نیازی به ارزیابی فنی و بازرگانی پیشنهاددهندگان نمیباشد.
- مناقصه دومرحلهای: در این نوع از مناقصات ابتدا کمیته فنی بازرگانی به ارزیابی فنی پیشنهادها پرداخته و نتایج ارزیابی فنی به کمیسیون مناقصات اعلام میشود و کمیسیون طی جلسهای برنده مناقصه را تعیین میکند.
مناقصه را بر اساس نحوه دعوت مناقصهگران میتوان به انواع ذیل تقسیم کرد:
- مناقصه عمومی: شرکتکنندگان این مناقصه تنها به افراد خاصی محدود نشده و عمومیت دارد و فراخوان چنین مناقصهای آگهی عمومی میشود و افرادی که پارامترهای لازم برای شرکت در مناقصه را داشته باشند میتوانند در آن شرکت کنند.
- مناقصه محدود: شرکتکنندگان این مناقصه محدود به افراد خاصی بوده و عمومیت ندارد؛ لذا مناقصه محدود آگهی عمومی نمیشود.
لذا در این مقاله منظور از اطلاع از مناقصات، مناقصات عمومی خواهد بود. خود مناقصات عمومی خود به دودسته مناقصه داخلی و بینالمللی تقسیم میشود. در مناقصه داخلی عمومی تنها پیمانکاران داخلی امکان شرکت در مناقصه را دارند؛ اما در مناقصه بین الملل علاوه بر پیمانکاران داخلی، پیمانکاران خارجی نیز میتوانند در مناقصه شرکت کنند.
چرا مناقصات و مزایدات عمومی اهمیت دارند؟
مزایده برخلاف مناقصه فرایندی است که کالا و خدمات با بالاترین قیمت به خریدار واگذار میشود. در واقع میتوان از مزایده بهعنوان حراج یادکرد. در هر سازمان یا شرکتی بهمنظور تأمین برخی خدمات و کالاها، استفاده از برونسپاری اجتنابناپذیر است. یکی از روشهای برونسپاری استفاده از برگزاری مناقصات و مزایدات عمومی است. هدف از انجام مناقصات عمومی آن است که کالا و خدمات موردنیاز سازمان با بهینهترین قیمت و بالاترین کیفیت تأمین گردد.
اصول برگزاری مناقصات عمومی بر پایه قانون برگزاری مناقصات است. برایناساس دولت مکلف است تا اطلاعات مربوط به مناقصات را در پایگاه جامع قرار داده و افراد ضمن اطلاع در صورت داشتن شرایط لازم در مناقصه موردنظر شرکت نمایند.
برای مثال مناقصه شهرداری تهران در روزنامه های کثیرالانتشار در چند نوبت فراخوان شده و افرادی که شرایط شرکت در مناقصه را داشته باشند می توانند با ارائه مدارک لازم در موعد زمانی مقرر در مناقصه شهرداری که نهادی دولتی است شرکت نمایند.
شرایط شرکت در مناقصات عمومی
افراد برای شرکت در مناقصات عمومی از جمله مناقصه شهرداری تهران میبایست دارای شرایط ذیل باشند:
- داشتن شخصیت حقوقی مستقل
- در اختیار داشتن تجهیزات و امکانات موردنیاز و تخصص لازم برای انجام تعهد موردنظر
- داشتن توانایی مالی و فنی موردنیاز
- توانایی در ارائه ضمانتنامه به کارفرما بهمنظور تأمین اطمینان کارفرما در اجرای کار مطابق تعهدات قراردادی
- داشتن شناسنامه ملی و کد اقتصادی سازمان حقوقی
- انطباق موضوع و شرح کاری مناقصه با اساسنامه شرکت
- لزوم ارائه آگهی تأسیس شرکت به همراه آخرین تغییرات
البته موارد یاد شده، المانهای کلی برای شرکت در مناقصات عمومی است و بسته به نوع مناقصه و شرایط کاری ممکن است شرایط و موارد دیگری از سوی مناقصهگذار مدنظر باشد که میبایست مرتفع گردد.
اطلاع از مناقصات دولتی
مناقصه گران و متقاضیان به منظور اطلاع از مناقصات دولتی، در صورتی که مناقصات عمومی باشد با مراجعه به روزنامه های کثیرالانتشار یا رجوع به سایت رسانه های عمومی کشور از آخرین مناقصات و مزایدات اطلاع یافت. در خصوص مناقصات محدود برگزار کننده مناقصه برای فهرست محدودی که در اختیار دارد، دعوتنامه ارسال خواهد کرد.
فراخوان مناقصه
هر مناقصهای از جمله مناقصه عمومی جهت برگزاری نیاز به موارد ذیل خواهد داشت:
- نام مناقصهگذار و نشانی وی
- کمیت و کیفیت کالا و خدمات مورد انتظار
- نوع تضمین و مبلغ تضمین شرکت در مناقصه
- مشخصبودن مکان برگزاری مناقصه، زمان انجام و مهلت ارسال اسناد برای شرکتکنندگان در مناقصه