جنگ مسکو و کی‌یف فرصت استثنایی برای ایران است

به گزارش مدارا، «مناقشه روسیه و اوکراین»، «تاخیر در انجام مذاکرات ایران و عربستان»، «خروج نیروهای آمریکا از منطقه» و تاثیر تحولات منطقه بر مذاکرات وین و موقعیت ایران در خاورمیانه از مهم ترین مسایلی است که دکتر علی اکبر صالحی وزیر پیشین امور خارجه و رییس سابق سازمان انرژی هسته ای در گفت وگو با شفقنا مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.

به گزارش شفقنا، در ادامه خلاصه گفت وگو با علی اکبر صالحی که هم اکنون قائم مقام و معاون پژوهشی فرهنگستان علوم است را می خوانید:

– در حال حاضر دنیا به یک دهکده جهانی تبدیل شده است. بنابراین، اگر در یک دهکده اتفاقی بیفتد همه ساکنین آن را متأثّر می کند و تحولات در دنیا اینگونه نیست که تاثیر گذاری روی دیگران نداشته باشد. اگر در یک منطقه و کشوری که دور از ما باشد و یک اتفاقی بیفتد که فکر کنیم تاثیری روی ما ندارد می توان گفت این تحلیل اشتباه است. ممکن است شدت تاثیر کم و زیاد باشد اما تحولات از هم متاثر هستند. اتفاق اوکراین قطعا تاثیرات خودش را چه در ابعاد سیاسی و چه در ابعاد اقتصادی و چه در ابعاد حقوق بین المللی روی ما دارد و اینکه این تاثیرات در این حوزه‌های مختلف به چه صورت است یک بحث دیگر قلمداد می شود اما تاثیر خود را دارد. پس اینکه بگوییم اتفاقاتی که در اوکراین رخ می دهد روی ما تاثیر ندارد قطعا یک حرف اشتباهی بشمار میآید.

– اما اینکه چقدر تاثیر دارد و در کجاها تاثیر بیشتری دارد و اینکه نوع تاثیر آن سلبی یا ایجابی است یک بحث جداگانه است که احتیاج به تجزیه و تحلیل و یکسری آمارها دارد. بعنوان مثال، اگر بخواهید در مورد تاثیرات اقتصادی آن صحبت کنید بدون آمار امکان پذیر نیست. تحولاتی که در اوکراین رخ داده می توان گفت اتفاق ناگواری است و هیچ انسانی علاقه مند نیست که شاهد جنگ باشد. هیچ عاقلی نمی خواهد شاهد جنگ در هیچ جای دنیا باشد و این یک احساس عمومی جهانی بشمار می آید. مسائل در دنیا در هم تنیده شده است.

–  رسانه های بزرگ دست غرب هستند و افکار عمومی را آنها می سازند و بحث اوکراین در صدر اخبار آنها دیده می شود و آنها دارند خبر را به گونه‌ای مدیریت می کنند که طبیعتاً در جهت منافع روسیه نیست و این فشار روی روسیه دارد روز به روز بیشتر می شود. در منشور سازمان ملل متحدد براساس تفسیر موسع از بند ۵۱ آن اگر کشوری احساس خطر کند که امنیتش به دلایل مختلف به خطر افتاده، می تواند اقداماتی پیش دستانه انجام دهد . به هر حال ای کاش این اتفاق نمی افتاد ، اوکراین یک کشور بزرگی است که از نظر صنعتی به طور نسبی پیشرفته است و با روس‌ها هم نژاد هستند.

به نظر من، خود روس‌ها هم نمی خواستند چنین اتفاقی بیفتد. اینجا روس‌ها باید یک مقدار تامل و محاسبات بیشتری می کردند. در حال حاضر روسیه می خواهد چکار کند؟ چگونه می خواهد از این بحران خارج شود؟ اگر به این شکل بخواهد بیرون آید که برای او شکست سیاسی بزرگی محسوب می شود و اگر بخواهد جنگ و خونریزی را ادامه بدهد عواقب آن معلوم و مشخص نیست به کجا خواهد رسید. با این پازل ها این درگیری پیچیدگی های خاص خود را دارد. من شخصا مسئله را بغرنج می بینم و تحریم‌های شدیدی که الان علیه روسیه آغاز شده کم نظیر و یا بی نظیر است. بعنوان مثال ورزشی که غربی ها به ما ایراد می گرفتند که چرا سیاست را به ورزش ربط می دهید، حالا یک حسنی که دارد این اتفاقات در دنیا دست نفاق را رو می¬کند یعنی خودشان سیاست یک بام و دو هوا پیش گرفته اند که خودشان بد و خوب را تعیین کنند و یک روز آدم بد را می¬گویند خوب است و یک روز آدم خوب را می گویند بد است.

– در حال حاضر برای جمهوری اسلامی یک فرصت استثنایی پیش آمده که اگر برجام منجر به احیا شود فرصتی برای صدور قابل توجه نفت ایران است که الان تقاضا هم برای آن وجود دارد. پس بنابراین، روی ما و عربستان و کل منطقه خاورمیانه اثر می گذارد. حدود ۳۰ الی ۴۰ درصد نیازهای گاز اروپا را روسیه تامین می کند. قطر یکی از عمده‌ترین تامین کنندگان گاز LNG در دنیا است و می تواند ۶۰ الی ۷۰ میلیون تن LNG تولید کند و گفته می شود می خواهد این مقدار را به ۱۳۰ میلیون تن برساند و این به دلیل همین اتفاقاتی هست که پیش آمده است، پس اثر می گذارد. از طرف دیگر اوکراین یک کشور تولید کننده عمده مواد غذایی بشمار می آید و الان با این شرایط دارد از گردونه خارج می شود و این اثر خودش را روی مواد غذایی مثل روغن، جو، گندم و … می گذارد. همانطور که گفتم الان دنیا یک دهکده جهانی شده و هر اتفاقی که می‌افتد اثرات آن جهانی است. بسته به اینکه شما چقدر نسبت به کانون بحران نزدیک یا دور هستید شدت و ضعف آن اثرات متفاوت است.

– شما زمانی می توانید نقش آفرین باشید که اولا دو طرف دعوا بپذیرند و ثانیا شما یک ابزاری برای نقش آفرینی‌تان داشته باشید، در این ارتباط ابزار اصلی ما صداقت و سیاست اصولی ما می باشد.

–  زمانی که من به عنوان سرپرست وزارت امور خارجه منصوب شدم، اولین صحبتی که کردم این بود که دو کشور برای ما در منطقه مهم است، بالاخره باید در سیاست و کلا در زندگی همیشه اولویت بندی کنید. کار وزارت خارجه این است که روابط بین الملل را تقویت کند، از منافع ملی کشورمان در دنیا صیانت کند، از طریق بستر سازی روابط مناسبی در شان جمهوری اسلامی با کشوری‌های دیگر برقرار کند، اینها وظایف وزارت خارجه است.

ما ۲۰۰ کشور در دنیا داریم، آیا همه آنها به یک اندازه برای ما مهم هستند؟ خیر، برای همین باید اولویت بندی کنیم. به نظر من، یکی از اولویت‌های مهم در منطقه برای ایران دو کشور هستند، منظورم این نیست که کشورهای دیگر مهم نیستند، چون همه کشورهای همسایه ما مهم هستند اما درجه اهمیت‌ها فرق می کند. دو کشور برای ما اولویت بالا دارند که یکی از آنها عربستان سعودی با عنوان قبله‌گاه مسلمین است زیرا که مکه مکرمه هم در عربستان است و این یک جایگاه معنوی در افکار و اذهان مسلمانان دنیا ایجاد می کند و دیگری ترکیه که یک کشور بسیار مهم در منطقه است که نباید به راحتی از این دو کشور عبور کرد.

عربستان به دلیل جایگاه خاصی که دارد امُّ القُرای اسلام است و از نظر اقتصادی هم کشوری مقتدر و با نفوذی در جهان عرب بشمار می آید. پس عناصر قدرت در عربستان کم نیست. نفوذ آن در جهان عرب، امکانات مالی عظیمی که از آن برخوردار است، می تواند کشور مهمی برای ما باشد. ترکیه هم به دلیل جایگاه جغرافیایی که دارد کشوری نیمه صنعتی است یعنی به طور نسبی از لحاظ صنعتی پیشرفته ‌است و می تواند خیلی از نیازهای تجاری و صنعتی ما را برآورده کند و راه ترانزیت خوبی برای ما محسوب می شود. همچنین ما تقارب فرهنگی زیادی با ترک‌ها داریم. یک بخش قابل توجهی از جامعه ایرانی ترک زبان هستند و غیر از زبان، تقارب فرهنگی نیز با هم داریم.

– ما باید روابطمان را با این دو کشور، روابط عمیق تر و درهم تنیده کنیم به گونه¬ایی که هیچکس نتواند در روابط ما خللی ایجاد کند. ما می¬توانیم نظرات مختلف سیاسی نسبت به مسائل بین المللی داشته باشیم کما اینکه اروپا وامریکا که رابطه استراتژیک با هم دارند در برخی از مسائل با هم اختلاف دارند و این هیچ اشکالی ندارد. ما نباید بگوییم اگر می خواهیم رابطه با ترکیه یا عربستان داشته باشیم آنها حتما باید مثل ما فکر کنند، ما باید روی مشترکات‌مان سرمایه گذاری کنیم.