«فولاد» در جهان فردا

به گزارش مدارا، مجتبی حسینی: آمارها نشان می دهند که حدود ۵۰ درصد از تمام تولیدات فولاد جهان، در بخش ساخت و ساز مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان نمونه، داده های کشورهای عضو OECD حاکی از آن است که در سال ۲۰۰۹ میلادی، گردش مالی حوزه ساخت و ساز حدود ۷.۵ تریلیون دلار بوده که برابر با ۱۳.۴ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) جهان بوده است. این در حالی است که فولاد (در کنار سیمان و محصولات مشابه) نهاده اصلی حوزه ساخت و ساز در جهان است.

از مسکن تا خودرو و هواپیما

همین حالا و در ایران، در حالی که قانون «جهش تولید مسکن» از سوی مجلس و دولت به مرحله اجرا رسیده و بر اساس آن قرار است سالانه حدود یک میلیون واحد مسکونی ساخته شود، زمزمه ها در مورد افزایش تولید فولاد برای پاسخگویی به نیاز این طرح به میان آمده است.

تاکنون این تعداد مسکن، در این بازه زمانی، در ایران ساخته نشده و بزرگ ترین طرح تولید مسکن توسط دولت هم طرح «مسکن مهر» بوده که در مدت نزدیک به ۱۳ سال، حدود ۲ میلیون واحد مسکونی را در بر گرفته است. به عبارت ساده تر، اگر قانون «جهش تولید مسکن» به درستی مدیریت شود، می تواند موجب تکمیل ظرفیت کارخانه های تولید فولاد در ایران شود.

با این همه، صنعت ساخت و ساز تنها صنعتی نیست که نیازی اساسی به فولاد دارد. برآوردها نشان می دهند که صنعت حمل و نقل، اکنون در جایگاه دوم از این نظر قرار دارد. در این برآورد، منظور از صنعت حمل و نقل، حوزه های خودروسازی، هواپیماسازی، کشتی سازی و نیز ساخت ریل است که در مجموع حدود ۱۶ درصد از تولید فولاد در جهان را به خود اختصاص می دهد. سومین حوزه هم صنعت ساخت ماشین آلات است که به تنهایی حدود ۱۴ درصد از تولیدات فولاد در جهان را مورد استفاده قرار می دهد.

فولاد در فناوری های آینده چه نقشی خواهد داشت؟

اما آیا همپای رشد تولید فولاد در جهان، مصارف جدیدی هم برای فولاد ایجاد خواهد شد؟ مهم ترین مزیت فولاد این است که ماده ای بازیافت پذیر است و به این ترتیب، در آینده ای نزدیک حجم فولاد فرآوری شده در جهان می تواند بسیار بالاتر از امروز باشد. (درست مشابه طلا که تولیدات آن از چرخه خارج نمی شوند.)

آمارها باز هم حاکی از آن هستند که حدود ۳۰ درصد از نیاز فولاد در جهان، از طریق بازیافت تامین می شود و از آنجا که تقاضا سریع تر از عرضه گسترش پیدا می کند، امکان تامین تمامی نیاز بازار از طریق بازیافت مقدور نیست. بنابراین، یکی از آینده نگری ها در مورد صنعت فولاد، ناظر به سرمایه گذاری در حوزه بازیافت محصولات فولادی و صادرات مجدد آنها است.

موضوع دیگر، انجام آزمایشات جدید در حوزه «مهندسی مواد» برای بهبود ویژگی های فولاد است تا محصولات فولادی سبک تر و محکم تری تولید شود. برخی پیش بینی ها حاکی از آن هستند که تولید مواد نوترکیب، ممکن است جای فولاد را در برخی صنایع، همچون ساخت خودرو، بگیرد.

با این همه، این مواد به سرعت در دسترس نخواهند بود و این واقعیت را هم باید در نظر گرفت که رشد اقتصادی کشورهای کمتر توسعه یافته، به زودی تقاضای آنها برای محصولات فولادی، به ویژه در صنعت ساختمان را افزایش خواهد داد. در واقع، آمارهای انجمن جهانی فولاد نشان می دهد که تولید فولاد در جهان از حدود هزار و ۸۰۰ میلیون تن در حال حاضر، تا سال ۲۰۵۰ به حدود ۴ هزار میلیون تن خواهد رسید.